ศิลปพุทธพม่าพุกาม
เขียนโดย ปาณิศรา ชูผล มทศ.   
เสาร์, 09 มกราคม 2010
ไปชมร่องรอยฝีมือช่างครั้งกรุงเก่าที่พุกามประเทศครับ  
กระทู้ที่แล้วคุณผ้าพับไว้ได้กรุณาชักชวนให้ไปเยี่ยมคนไทยที่เมืองมอญ ซึ่งยังพูดภาษาไทยพอฟังกันรู้เรื่อง ก็เลยได้ความคิดขึ้นมาว่า น่าจะพาไปรู้จักกับคนไทยที่พลัดบ้านพลัดเมืองไปเมื่อคราวสงครามเสียกรุงบ้าง แต่คนไทยคราวนี้ไม่ใช่คนที่มีเลือดเนื้อชีวิตอยู่ต่อไปอีกแล้ว แต่ผมคิดว่าจิตวิญญาณของเขายังคงอยู่ ในฐานะผู้ทำงานศิลปะหรือศิลปินนั่นเอง

เมื่อสองสามปีมานี้มีข่าวการสำรวจพบร่องรอยของพวกเขาที่เมืองสะกาย ในมณฑลมัณฑะเลย์ ลองไปดูกันครับ

ทิวทัศน์เมืองสะกายครับ น้ำใสมาก
 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:31:54
ถูกใจ: แพนด้ามหาภัย, ต้นโพธิ์ต้นไทร, digimontamer, Diwali, หนุ่มรัตนะ, เจ้าคุณแม่ทัพ, น้องลูกหมู, โตนิค, บุหลันรตี, บุหลันลันตู, Makea vesi, Navarat.C

 

 
ความคิดเห็นที่ 1  

อีกสักรูปนึง น้ำใสจริงๆ

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:32:21
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 2  

ที่เมืองสะกาย (Sagaing) มีวัดเล็กๆวัดหนึ่ง ชื่อมหาเต่งดอจี มองข้างนอกก็คล้ายๆกับวัดพม่าทั่วๆไป ถ้าไม่ได้เข้าไปข้างในจะไม่รู้เลยว่า ภายในมีร่องรอยที่เลือนรางของวิญญาณจากกรุงศรีอยุธยาติดค้างอยู่

กว่าจะหาวัดเจอได้ก็นานโขเหมือนกัน เนื่องจากสะกายมีเจดีย์จำนวนมหาศาล แล้วแต่ละวัดแม้จะมีขนาดใหญ่อลังการแค่ไหน ก็มีชื่อซ้ำๆกันไปหมด ก็เหมือนกับบ้านเรานั่นเอง เพราะเขามีชื่อยาวหลุดโลกไว้ชื่อหนึ่ง ปากชาวบ้านจำไม่ได้ เรียกไม่ถนัด ก็ตั้งให้อีกชื่อ เหมือนวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร ใครๆก็เรียกวัดโพธิ์กันทั้งนั้น (ซึ่งทั้งชื่อวัดพระเชตุพน และวัดโพธิ์ ก็เป็นชื่อโหลทั้งคู่)

เพราะฉะนั้น ใครไปพม่าก็จะเจอวัดชื่อโหลทั้งสิ้น อย่าง จ๊อกตอจี กูบยวกจี ชเวกูจี ยาดานาเซดีย์ ต้องกำหนดให้แน่ว่าอยู่จังหวัดไหน หมู่บ้านไหน มหาเต่งดอจี แห่งนี้ก็เป็นชื่อโหลๆเหมือนกัน พอหาวัดเจอก็ขอให้คนขับรถชาวพม่าไปขอกุญแจโบสถ์ ซึ่งพระคุณเจ้าปองคยีท่านทั้งหลายก็อำนวยให้แต่โดยดี

สิมวัดมหาเต่งดอจี

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:34:14
ถูกใจ: Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 3  

โบสถ์ ภาษาพม่าคือเต่ง เพี้ยนมาจากคำว่า สีมา เขาออกเสียง ส ไม่ได้จะออกเป็น ท สีมาเวลาเรียกเร็วๆเข้าก็จะกลายเป็ย สิม เหมือนที่ตามภาคอีสานใช้คำนี้เรียกโบสถ์ แล้วทีนี้ พม่าออกเสียงตัวสะกด ม แม่กมไม่ได้อีก จากสิมก็กลายเป็น “เต่ง” จนได้

สำหรับวัดนี้ ชื่อว่า มหาเต่งดอจี แปลไทยพอกล้อมแกล้มได้ว่า วัดมหาอุโบสถาราม เรียกบ้านๆ ก็วัดโบสถ์ใหญ่ อะไรทำนองนั้น

ในพม่า โบสถ์จะมีขนาดเล็ก และมีไม่กี่วัดที่มีโบสถ์ เนื่องจากใช้เป็นที่ทำสังฆกรรมของพระสงฆ์เท่านั้น บางครั้งหลายๆวัดจะมีโบสถ์สักวัด ถ้าตุ๊เจ้าจะทำสังฆกรรมก็เดินมาจากวัดข้างเคียง มาลงอุโบสถได้ทันเวลา ลักษณะนี้ก็คล้ายๆบ้านเราสมัยก่อน แถวล้านนาหรือสุโขทัย แม้แต่สมัยอยุธยาตอนต้น โบสถ์แทบไม่มีความสำคัญ มีขนาดเล็ก บางวัดก็ไม่มี หรือมีก็โยกย้ายไปอยู่นอกแผนผังหลัก กลับไปให้ความสำคัญกับวิหาร อันเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ เปิดให้สาธุชนกราบไหว้มากกว่า

เพราะการสร้างโบสถ์สักหลังนั้น มีพิธีกรรมยุ่งยากซับซ้อนยิ่งนัก กว่าจะผูกพัทธสีมาเรียบร้อย หากผูกไม่เรียบร้อยก็ต้องรื้อแก้ จัดการผูกใหม่อีก บางครั้งมีเจ้ากูนิกายใหม่มา ก็จัดการผูกซ้ำเข้าไป กลายเป็นมีเสมาของหลายนิกายปะปนกันในโบสถ์เดียว

มีเรื่องที่ขำไม่ออกอยู่ในตำนานมูลศาสนาวัดป่าแดง เชียงตุงว่า วัดสวนดอก เชียงใหม่ เป็นวัดที่ต้องผูกและแก้พัทธเสมากันถึง 4 รอบ ด้วยเหตุผลต่างๆกัน ผมจำได้แค่เหตุผลประการเดียว คือ มีพระรูปหนึ่งมาลงอุโบสถไม่ทัน เนื่องจากท้องเสีย แล้วปิดบังความอำยวนไว้ถึง 16 ปี จึงสารภาพ ปรากฏว่าสังฆกรรมที่ทำมาตลอด 16 ปีก็ต้องกลายเป็นโมฆะหมด พระที่บวชในโบสถ์นั้นก็ถือว่าเป็นพระไม่สมบูรณ์ไป

แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องของเจ้ากูสมัยโบราณท่านกระทบกระทั่งกันด้วยต่างนิกาย เราเป็นฆราวาสผู้ครองเรือนไม่พึงไปเกี่ยวข้อง พอแค่นี้ดีกว่าครับ

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:37:18
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 4  

ใครเคยไปเมืองสะกาย จะเห็นว่าเมืองนี้เต็มไปด้วยเจดีย์มากมายมหาศาลสุดลูกหูลูกตา จนล้อกันเล่นว่าเป็นสลัมเจดีย์ แสดงถึงศรัทธาของชาวพม่าอย่างยิ่งยวด ก็คงนึกถามว่าเจดีย์ตั้งมากมายขนาดนี้ ทำไมถึงเลือกมาที่นี่ได้

อันนี้ก็ต้องยกเครดิตให้กับหนังสือของ ม.ร.ว. สุรสวัสดิ์ ศุขสวัสดิ์ เรื่อง “ชาวอยุธยาที่เมืองสะกาย” ที่จุดประกายประเด็นเกี่ยวกับจิตรกรรมฝีมือช่างไทยในพม่าขึ้น รวมทั้งรายงานข่าวของคุณอรวินท์ ลิขิตวิเศษกุล ที่สำรวจพบจิตรกรรมลักษณะแบบสกุลช่างอยุธยา ที่เมืองสะกายและเมืองมินบู เคยลงในวารสารเมืองโบราณมาก่อน โดยได้กล่าวว่า โบสถ์นี้เดิมชื่อ ยวนเต่ง หรือ โบสถ์ของชาวยวน  (ยวนคือ โยนกล้านนานั่นเอง) แต่ฝีมือช่างข้างในเป็นฝีมือแบบกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย

อาจจะช้าไปบ้างถ้าเอามารีวิวกันตอนนี้ แต่เห็นใจเถอะครับว่ากว่าจะไปได้ก็ต้องรอว่างเว้นจากงานการเสียก่อน

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:39:42
ถูกใจ: Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 5  

เอาล่ะ ตุ๊เจ้าท่านเปิดประตูให้แล้ว เข้าไปก็เป็นห้องเล็กๆธรรมดา ก่ออิฐถือปูน แต่ที่ไม่ธรรมดาคือมีตามเพดานเขียนภาพจิตรกรรมโบราณเอาไว้ทั้งสิ้น แม้บริเวณผนังจะลบเลือนไปแล้วตามกาลเวลา ก็ยังเหลือลมหายใจเอาไว้บ้างบนพื้นเพดาน มันน่าประหลาดเหมือนกับว่าเป็นการสื่อสารระหว่างคนสองยุคที่พยายามบอกอะไรบางอย่างแก่เรา

น่าเสียดายที่เห็นได้ชัดว่า ช่างที่สร้างสรรค์งานชิ้นนี้ ไม่น่าจะเป็นช่างกรุงศรีอยุธยาแท้ๆแล้ว แต่น่าจะเป็นช่างรุ่นลูกหรือลูกศิษย์มากกว่า เนื่องจากกระบวนลายที่แตกออกมาบางลาย แม้ว่าจะพยายามทำให้เป็นลายกนก แต่ก็ไม่เหมือน ยังแข็งๆและผิดรูปแบบไปบ้าง ขณะเดียวกัน ก็มีลายพม่าปะปนเข้ามามาก แต่เราก็ยังเห็นเชื้อไฟบางอย่างที่แสดงถึงศิลปกรรมเฉพาะของสยามได้เป็นอย่างดี อาจจะเป็นไปได้ว่ามีครูช่างคอยควบคุมอีกที จะเหมือนจะต่างยังไงนั้น ลองมาดูกันครับ

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:41:09
ถูกใจ: Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 6  

อันแรกเลยที่เป็นไทยแท้ๆพม่าไม่มีแน่ๆ คือยอดปรางค์ครับ เห็นนพศูลชัดเจน เสียดายที่ภาพลบเลือนไปมาก ถ้าไม่เคยเห็นของจริงคงวาดนพศูลไม่ได้เหมือนอย่างนี้ ช่างครูท่านคงคิดถึงบ้าน เมืองม่านไม่มีปรางค์ให้ไหว้

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:42:34
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 7  

อันนี้เป็นลายกนกเปลวไหลเลื้อยอยู่ด้านหลังพระประธาน ปกติแล้ว เท่าที่เราพบเห็นในประเทศไทย ผนังหลังพระประธาน (สกัดหลัง) มักนิยมเขียนภาพโลกสัณฐาน มีเขาพระสุเมรุ สัตตบริภัณฑ์ สวรรค์ นรก อะไรทำนองนั้น แต่ที่นี่เขียนลายกนก ไม่ใช่ภาพเล่าเรื่อง ทำนองวัดใหม่ประชุมพล อยุธยา มีแกนกลางเป็นช่อหางโตประกาบลายสิงห์คาบ นกคาบ ที่กรอบล่าง พยายามทำกระจังเลียนแบบไทย แต่กลิ่นก็เป็นพม่าไปมากแล้ว

โดยรวมฉากนี้สวยครับ ยกเว้นกนกบางตัวยังเก้งก้างอยู่บ้าง คงเป็นช่างชั้นศิษย์ที่ไม่เคยเห็นของจริงในเมืองไทย

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:43:21
ถูกใจ: Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 8  

ดูฝีมือช่างกรุงศรีอยุธยาที่เมืองเพชรบ้าง วัดไผ่ล้อมครับ

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:44:05
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 9  

สุดยอดของที่นี่ครับ บริเวณผนังเหนือประตูทางเข้า เป็นภาพพระพุทธเจ้าประทับในปราสาท 7 ยอด ซึ่งสันนิษฐานว่าน่าจะคล้ายคลึงกับสถาปัตยกรรมอยุธยาตอนปลาย โดยเฉพาะยอด 7 ยอดนั้น ดูคล้ายคลึงกับมณฑปพระพุทธบาทก่อนที่จะรวมให้เป็นกระพุ่มยอดเดียวในสมัยพระเจ้าเสือ ปัจจุบันจะหาอาคารทรงอย่างนี้คงไม่มีแล้ว เว้นแต่ธรรมาสน์ต่างๆตามวัด หรือตู้มุกในหอพระมณเฑียรธรรม สังเกตดูฐานแอ่นโค้งเป็นลักษณะเฉพาะของศิลปะอยุธยาตอนปลายทีเดียว

โดยปกติ ในพม่าที่ร่วมสมัยกับอยุธยาตอนปลาย นิยมเขียนภาพโลกสัณฐาน (เขาพระสุเมรุ) ไว้ที่ผนังด้านหน้าพระประธาน สลับกับบ้านเราที่นิยมเขียนภาพมารวิชัยหรือกองทัพมาร

ที่มหาเต่งดอจีนี้ แม้จะไม่เขียนภาพโลกสัณฐาน ที่มีภาพพระพุทธเจ้าประทับอยู่บนยอดเขาพระสุเมรุ ในพุทธประวัติตอนโปรดพุทธมารดาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ แต่การเขียนภาพพระพุทธเจ้าประทับในปราสาท ที่มีฐานเป็นชั้นๆ ประดับด้วยครุฑ นาค เทวดา อาจหมายถึงภพภูมิของสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ที่อยู่ตีนเขาพระสุเมรุ และแทนปราสาทนี้ในฐานะไพชยนต์ของพระอินทร์ที่อยู่บนเขาพระสุเมรุนั่นเอง

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:45:41
ถูกใจ: แพนด้ามหาภัย, หนุ่มรัตนะ, Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 10  

ซูมที่ยอดเลยครับ เหมือนท่านยกธรรมาสน์กลับมาเมืองม่านด้วย เขียนถูกทุกองค์ประกอบ

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:47:16
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 11  

อันนี้ฐานครับ เป็นชั้นๆมีนาค ครุฑ เทวดาพร้อม

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:48:27
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 12  

ภาพอดีตพุทธประทับนั่งบนฐานบัวผ้าทิพย์ครับ ผ้าทิพย์นี้เราได้แบบอย่างมาจากเขมรตอนปลาย ซึ่งในพม่าไม่มี หน้าตาท่าทางพุทธลักษณะต่างๆเป็นแบบไทยทั้งสิ้น ยกเว้นการขัดสมาธิเพชรเพียงอย่างเดียวที่เป็นแบบพม่า หลังพระเศียรจะเห็นฉพรรณรังสี หรือรังสี 6 สีที่เปล่งออกมาจากพระวรกาย ก็เป็นแบบไทยแท้เช่นกัน

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:54:35
ถูกใจ: Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 13  

ลองเทียบกะไทยดู ที่วัดช่องนนทรีครับ

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:55:06
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 14  

ของไทยใช้พุ่มข้าวบิณฑ์ที่้โผล่ออกจากกระโถนคั่น (ไม่รู้ใช่พัดยศไหม คิดว่าสมัยอยุธยาไม่น่ามีพัดยศ ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์อย่างนี้ อาจเป็นบังแทรกก็ได้)

ส่วนของพม่าใช้ฉัตรชั้นเดียวคั่นครับ เทียบกันดู จิตรกรรมสมัยนยองยาน ก่อนหน้าที่นี่นิดนึง

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 19:57:17
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 15  

จิตรกรรมพม่าสมัยใกล้เีคียงกันครับ ของเขายังเหลือเยอะกว่าบ้านเรามาก บ้านเราความชื้นสูง ฝนตกบ่อย ลอกหมด

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 20:01:20
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 16  

ีสีแจ่มมาก เหมือนเขียนเมื่อวาน ทั้งที่อายุมากกว่ากรุงเทพอีก วาดฟรีแฮนด์เหมือนการ์ตูนเลย

 
 

จากคุณ: ปลาทองสยองเมือง
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 20:04:25
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 17  

ดอกไม้ ติดตามชมอย่างต่อเนื่องค่ะ ดอกไม้

จากคุณ: แพนด้ามหาภัย
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 20:12:32
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 18  

ขอบพระคุณมากๆครับผม

จากคุณ: อุ้ย (digimontamer)
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 20:35:44
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 19  

เข้ามาลงชื่อเข้าชมอีกคน

ขอบคุณ จขกท มากๆ ครับ

จากคุณ: Diwali
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 20:36:10
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 20  

สนุกทุกครั้งที่เข้ามาดู ขอบคุณครับ แล้วได้เจอคนไทยที่สืบเชื้อสายหรือไม่ครับ เห็นจิตรกรรมฝาผนังแล้ว ช่างไทยคงคิดถึงบ้าน

ฝากพระทองคำไว้เทียบกับภาพ คห.12 ด้วยความศรัทธา

 
 

จากคุณ: หนุ่มรัตนะ
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 21:21:59
ถูกใจ: Navarat.C

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 21  

ชอบฝีมือการเขียนปราสาท 7 ยอดมากเลย

 
 

จากคุณ: หนุ่มรัตนะ
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 21:25:07
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 22  

ขอบคุณมากครับ
ชอบมากๆ
smile

จากคุณ: เจ้าคุณแม่ทัพ
เขียนเมื่อ: 8 ม.ค. 53 21:36:08
  

 
 
 
ความคิดเห็นที่ 23  

เป็นกระทู้ที่มีคุณค่าของห้องประวัติศาสตร์ชิ้นหนึ่ง ขอบคุณที่นำมาเผยแผ่ให้คนอื่นได้ความรู้

สงสัยว่าจขกท.ยังมีของดีในstockอีกเยอะ จะคอยติดตามชมนะครับ

จากคุณ: Navarat.C
เขียนเมื่อ: 9 ม.ค. 53 08:19:35
  

อ้างอิง

http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K8744515/K8744515.html