๒.๓.๑ ภาษาถิ่นภูเก็ต ด้วยเหตุที่ภูเก็จเป็นเมืองท่ามาแต่อดีต หลายชาติที่ผ่านมาติดต่อค้าขาย ได้ทิ้งร่องรอยทางภาษาไว้ให้ชาวภูเก็จใช้ และภูเก็จยังมีชนกลุ่มน้อยที่เรียกว่าชาวเล อีก ๒ กลุ่มภาษา แม้ไม่มีอิทธิพลต่อการใช้ภาษาของชาวภูเก็จ แต่ก็เป็นภาษาที่ควรให้ความสนใจ ชาวภูเก็จใช้ภาษาถิ่นใต้ ที่นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาไว้ว่า เป็นภาษากลุ่มนครศรีธรรมราชสายไชยา(ฉันทัส ทองช่วย ๒๕๒๕ :๒๖๕๑ อ้างจาก J. Marvin Brown 1965 : 69) ผู้ที่เคยศึกษาภาษาถิ่นในภูเก็จ เช่น ไสว เรืองวิเศษ (๒๕๒๐ : ๒๐ - ๒๑)ได้ศึกษาระบบหน่วยเสียงในภาษาถิ่น ตำบลเทพกระษัตรี อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต เมื่อ พ.ศ.๒๕๒๐ ได้ใช้สัทอักษรแทนหน่วยเสียงพยัญชนะคือ /p ph b t th d k kh ? c ch f s h m n n l r w y/ ส่วนเสียงสระ ได้ใช้สัญลักษณ์ / i i: i i: u u: e e: : o o: : a a: : / และใช้ตัวเลข / 1 2 3 4 5 6 7 /แทนหน่วยเสียงวรรณยุกต์ จากการศึกษาระบบหน่วยเสียงพบว่า มีหน่วยเสียงพยัญชนะเดี่ยว ๒๒ หน่วย เสียง(ไสว เรืองวิเศษ ๒๕๒๐ : ๒๔) หน่วยเสียงพยัญชนะผสม ๑๒ หน่วยเสียง คือ /pl pr phl phr kl kr kw khl khr khw ml mr/ (ไสว เรืองวิเศษ ๒๕๒๐ : ๕๖) หน่วยเสียงสระ มี /i i: i i: u u: e e: : o o: : a a: : /(ไสว เรืองวิเศษ ๒๕๒๐ : ๖๖-๖๗) พบหน่วยเสียงสระผสม คือ /i:a i:a ia ia ua u:a/ (ไสว เรืองวิเศษ ๒๕๒๐ : ๙๘) และพบว่ามีหน่วยเสียงวรรณยุกต์ ๗ หน่วยเสียง คือ หน่วยเสียงต่ำ-ระดับ หน่วยเสียงต่ำ-ขึ้น หน่วยเสียงกลาง หน่วยเสียงกลาง-ระดับ หน่วยเสียงกลาง-ขึ้น หน่วยเสียงสูง-ตก หน่วยเสียงสูง-ระดับ และหน่วยเสียงสูง-ขึ้น(ไสว เรืองวิเศษ ๒๕๒๐ : ๑๑๕)
ในปี พ.ศ. ๒๕๒๗ มีงานวิจัยเรื่องภาษาไทยถิ่นที่ใช้ในปัจจุบัน จังหวัดภูเก็ต ในการศึกษาระบบเสียงวรรณยุกต์ พยัญชนะและสระ พบว่ามีหน่วยเสียงวรรณยุกต์ ๗ หน่วยเสียง คือ / 1 2 3 4 5 6 7 / (คำนวณ นวลสนอง และคนอื่นๆ ๒๕๒๗ : ๔๐, ๔๕, ๕๐) มีหน่วยเสียงพยัญชนะที่ใช้ในอำเภอเมือง อำเภอถลางและอำเภอกะทู้ตรงกัน ๒๑ หน่วยเสียง คือ /p ph b t th d k kh ? c ch f s h m n l w j/ (คำนวณ นวลสนอง และคนอื่น ๆ ๒๕๒๗ : ๕๘, ๕๙, ๖๒) มีแตกต่างระหว่างอำเภอบ้างเฉพาะหน่วยเสียง /n/ มีพบในอำเภอเมือง ส่วน /r/ ไม่พบในอำเภอกะทู้ (คำนวณ นวลสนอง และคนอื่น ๆ ๒๕๒๗ : ๕๙, ๖๒) พยัญชนะประสมพบหน่วยเสียงตรงกันทั้ง ๓ อำเภอ คือ / pl pr phl phr kl kr kw khl khr khw /(คำนวณ นวลสนอง และคนอื่น ๆ ๒๕๒๗ : ๕๙, ๖๒, ๖๔) พบเฉพาะอำเภอเมืองและอำเภอถลางคือหน่วยเสียง / ml mr /(คำนวณ นวลสนอง และคนอื่น ๆ ๒๕๒๗ : ๖๕, ๖๗) นพดล กิตติกุล( ๒๕๓๔ ) ได้ศึกษาคำยืมภาษาจีนฮกเกี้ยนที่ใช้ในภาษาไทยถิ่นจังหวัดภูเก็ตเพื่อเสนอปริญญานิพนธ์ตามหลักสูตรการศึกษามหาบัณฑิตสาขาภาษาไทย จากมหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร เมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๔ และได้เลือกคำจากปริญญานิพนธ์นำไปเพิ่มคำไทยภาษาถิ่น จัดพิมพ์คำจีนคำไทยในภูเก็ต(นพดล กิตติกุล ๒๕๓๗) เช่น พร้าวหนังหมู [phra:w๒na๑mu:๑] น. มะพร้าวอ่อนที่เนื้อกำลังจะแข็งเหนียว พ้อต่อ [p:๒ t:๗] น. สารทจีน พ้อถ้อง [p:๒ th:๒] น. รถสองแถว; โป้ถ้อง ก็เรียก พองขน [p:๕ khn๑] ก. ขนลุก พะกู๋น [pha?๓ ku:n๖] ก. ต่อยมวย พะฉิ้ว [pha?๓chiw๒] ก. ตบมือ(นพดล กิตติกุล ๒๕๓๗ : ๕๓)
การใช้สัทสัญลักษณ์ของผู้ศึกษาแต่ละคน จะใช้แตกต่างกันบางสัญลักษณ์ เช่นเสียง ย มีใช้เป็น /y/ หรือ /j/ สระประสมเสียงยาว ใช้ ๒ รูปแบบ เช่น เอีย มีใช้เป็น/i:a/ หรือ /ia:/ จึงกำหนดสัทสัญลักษณ์ไว้ เป็น สัทสัญลักษณ์ร่วมกัน ดังนี้ พยัญชนะเดี่ยวในตำแหน่งต้นพยางค์ /p/ แทนเสียง ป /ph/ แทนเสียง พ /b/ แทนเสียง บ /t/ แทนเสียง ต /th/ แทนเสียง ท /d/ แทนเสียง ด /k/ แทนเสียง ก /kh/ แทนเสียง ค /?/ แทนเสียง อ /c/ แทนเสียง จ /ch/ แทนเสียง ช /s/ แทนเสียง ซ /h/ แทนเสียง ฮ /m/ แทนเสียง ม /n/ แทนเสียง น /n/ แทนเสียง ย ซึ่งออกเป็นเสียงนาสิก // แทนเสียง ง /r/ แทนเสียง ร /l/ แทนเสียง ล /w/ แทนเสียง ว /y/ แทนเสียง ย /?j/ แทนเสียง อย พยัญชนะประสม /pr/ แทนเสียง ปร /pl/ แทนเสียง ปล /phr/ แทนเสียง พร /phl/ แทนเสียง พล /br/ แทนเสียง บร /tr/ แทนเสียง ตร /kr/ แทนเสียง กร /kl/ แทนเสียง กล /kw/ แทนเสียง กว /khr/ แทนเสียง คร /khl/ แทนเสียง คล /khw/ แทนเสียง คว /mr/ แทนเสียง มร /ml/ แทนเสียง มล พยัญชนะสะกด /-/ แทนเสียง -ง /-n/ แทนเสียง -น /-m/ แทนเสียง -ม /-j/ แทนเสียง -ย /-w/ แทนเสียง -ว /-k/ แทนเสียง -ก /-t/ แทนเสียง -ต /-p/ แทนเสียง -ป /-?/ แทนเสียง -อ การใช้สัทสัญลักษณ์ในการออกเสียงสระ เพื่อแทนเสียงสระเดี่ยว และสระประสม คือ สระเดี่ยว /i/ แทนเสียง อิ /i:/ แทนเสียง อี /e/ แทนเสียง เอะ /e:/ แทนเสียง เอ // แทนเสียง แอะ /:/ แทนเสียง แอ /i/ แทนเสียง อึ /i:/ แทนเสียง อื /:/ แทนเสียง เออะ /:/ แทนเสียง เออ /a/ แทนเสียง อะ /a:/ แทนเสียง อา /u/ แทนเสียง อุ /u:/ แทนเสียง อู /o/ แทนเสียง โอะ /o:/ แทนเสียง โอ // แทนเสียง เอาะ /:/ แทนเสียง ออ สระประสม /ia/ แทนเสียง เอียะ /i:a/ แทนเสียง เอีย /ia/ แทนเสียง เอือะ /i:a/ แทนเสียง เอือ /ua/ แทนเสียง อัวะ /u:a/ แทนเสียง อัว หน่วยเสียงวรรณยุกต์ /1/ แทนเสียง สูง-ขึ้น-ตก[453] และ สูง-ขึ้น[45] และกำหนดให้แทนเสียงโท /2/ แทนเสียง สูงระดับ(ตกตอนท้าย)[44] และกำหนดให้แทนเสียงตรี /3/ แทนเสียง กลาง-ขึ้น-ตก[343] และ กลาง-ขึ้น[34] /4/ แทนเสียง กลาง-ระดับ[33] /5/ แทนเสียง ต่ำ-ขึ้น-ตก[232] /6/ แทนเสียง ต่ำ-ขึ้น[24] และกำหนดให้แทนเสียงจัตวา /7/ แทนเสียง ต่ำ-ตก[21] และกำหนดให้แทนเสียงเอก /0/ แทนเสียงสามัญของภาษากลาง
ด้วยเหตุที่ภาษาถิ่นใต้ ได้จำแนกเสียงพยัญชนะซึ่งมีเสียงวรรณยุกต์กำกับ เป็นอักษรสูง อักษรกลาง และอักษรต่ำ การใช้พยัญชนะเพื่อแทนเสียงคำหรือพยางค์ จึงมีแบบไว้เป็นหลักว่า เสียงที่คนใต้ออกเสียงในระดับสูง จะใช้รูปอักษรสูง หากออกเสียงต่ำ จะใช้รูปอักษรต่ำ เช่น ม้า/ma:2/, ค้า/kha:2/ ชาวใต้ออกเสียงตรงกับ หม่า/ma:7/, ข่า/kha:7/ เป็นเสียงเอก เสียงอยู่ในระดับต่ำ ชาวใต้จึงใช้รูปศัพท์ ม้า,ค้า เพราะ ม และ ค เป็นอักษรต่ำ หรือรูปศัพท์ หมา /ma:6 /, ขา/kha:6/ ชาวใต้ออกเสียงตรงกับ ม่า/ma:1/, ข้า/kha:1/ เป็น เสียงโท จัดเป็นเสียงในระดับสูง ชาวใต้จึงใช้ หฺม ซึ่งเป็นเสียงเทียบเท่าอักษรสูงและ ข ซึ่งมีเสียงระดับสูงและเป็นอักษรสูง การออกเสียงของชาวใต้ที่อยู่ในระดับสูง จึงใช้รูปอักษรสูง ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส และ ห แทนเสียงระดับสูง ศัพท์ที่ชาวภูเก็จออกเสียงสูงจะใช้รูปอักษรสูงสอดคล้องกับภาษาถิ่นใต้ รูปศัพท์ที่เป็นคำยืมจากภาษาจีนฮกเกี้ยน หรือศัพท์ของชาติอื่นที่ผ่านมาจากชาวจีนฮกเกี้ยน จะใช้รูปศัพท์ที่เทียบเสียงใกล้เคียงกัน ไม่เป็นไปตามหลักของภาษาถิ่นใต้ เช่น พ้อต่อ/ph:2 t:7/, เกี่ยมฉ่าย/ki:am7 cha:y7/ แม้ว่าชาวภูเก็จจะออกเสียงพ้อในระดับสูง แต่เขียนรูปศัพท์ด้วยพยัญชนะอักษรต่ำ หรือ ออกเสียงฉ่าย ในระดับต่ำ แต่เขียนรูปศัพท์เป็น ฉ ซึ่งเป็นอักษรสูง พยัญชนะเดี่ยวในตำแหน่งต้นพยางค์ /p/ แทนเสียง ป เปิดถ่าวผาง [p:t4tha:w7pha:6] สำ. เคลื่อนไปโดยเร็ว หนีไป.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). เปี่ย [pi:a7] ว. ๑. เร่งรีบ; พะเปี่ย ก็ใช้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ๒. พยายาม, ขยัน. /ph/ แทนเสียง ผ พ ผักแกล็ด [phak1klt3] น. ผักไว้จิ้ม, ผักเคียง, ผักแนม; ผักแก็ด, ผักเหนาะ, ผักจิ้ม, ผักจุ้ม ก็ใช้. ผักฉายโบ้ย [phak1cha:y1bo:y1] น. ผักจับฉ่าย, ผักหลายชนิดมารวมไว้เพื่อผัด. พรง [phr5] น. พง, ป่า เช่น ในพรงดงเย็น จะเห็นหน้าใคร.{หาเหตุ}; พรงพรี ก็ใช้. พรงพรี [phr5phri:y5] น. ป่า เช่น เสือเหลืองแลเสือครอง เดินเที่ยวท่องในพรงพรี.{มหาเวสสันดร}. /b/ แทนเสียง บ บ่างเฮี้ยว [ba:7hi:aw2] น. ยากันยุง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). บ้าบ๋า [ba:4ba:3] น. ลูกครึ่งจีนกับแขกหรือจีนกับไทย. /t/ แทนเสียง ฏ ต ตู่โก้ [tu:7ko:6][tu:7ko:4] น. ๑. พ่อหมู. ๒. กรงสำหรับใส่หมู ขังหมูหรือจับหมูไปขาย; โก๋ ก็ใช้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). สำ. คนอ้วนมาก ผู้ชายเจ้าชู้ไม่เลือกว่าใครเป็นใคร.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ตู่ต่อ [tu:7t7] น. ๑. กระเพาะหมู.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ๒. มอเตอร์ขนาดใหญ่มีใบพัดหมุนคล้ายกระเพาะหมูใช้สำหรับ ดูดน้ำและดินขึ้นจาก เหมืองฉีด.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /th/ แทนเสียง ฐ ถ ท ธ ถัวะ [thua?7] น. ลิ้นชัก.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ถ้างอ่า [tha:1?a:7]*ถลาง. น. ช่องหน้าต่าง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ทวยมัน [thu:ay5man5] น. แมลงป่องขนาดเล็ก ตัวสีขาว. ทอก [th?6] ก. กระทุ้ง. ธุ [thu:?6] ก. ไหว,้ สาธุ, กิริยาสั่งเด็กให้ไหว้ เช่น ธุพระเสียลูก. /d/ แทนเสียง ฎ ด ดีปลี [diy3pli:y3] น. พริก; ชาพลู๑ ดีปลี๑ พริกไทย๑.{สมุดข่อย ศวภ.๑๙๖}. ดีปลีหยวก น. พริกหยวก. ดุน [dun3] ก. ดัน เช่น หมูดุนรั้ว=หมูดันรั้ว. ดุหยง [du4yo] น. พะยูน. เดินตีนช้าง [d:n3ti:n3cha:7] น. ชื่อการละเล่นของเด็กอย่างหนึ่งด้วยการเดินแข่งขันบนกะลามะพร้าวที่ผูกเชือก ให้ง่ามนิ้วเท้าหนีบกันหลุด. เดินเต่า [d:n3taw3] สำ. เฝ้าคอยดูเต่าทะเลขึ้นวางไข่. เดินบัตร [d:n3bat3] ก. เก็บตั๋วรำวงหรือภาพยนตร์. โด้ [do:1] ว. โน่น. /k/ แทนเสียง ก กกกก [kk3kk3] ว. มาก ยิ่งกว่า; ขกขก ก็ใช้. ก็กแก็ก [kk3kk3] ว. เล็ก ๆ น้อย ๆ เหลาะแหละ. กง [k3] น. ๑. ไม้รูปโค้งที่ตั้งเป็นโครงเรือ. ๒. กงล้อ. ว. โก่ง, ค่อม เช่น พี่จะยิงหลังกงของอีค่อม.{รามเกียรติ์}. กระสัตรี [kra4sat1triy3] น. หญิง เช่น ถ้าว่ากระสัตรี จงเสงี่ยมเจียมตัว.{จันทโครบ}. กระหลากา [kra4la:1ka:3] ว. เลวทราม ต่ำช้า เช่น ผ่าช่องอี กระหลากา อีรามาไม่รู้อาย.{มหาเวสสันดร}; ฉลากา ก็ใช้. กระหว่า [kra4wa:1] ว. กว่า เช่น ดีกระหว่าจะถึง ให้ร้อนไปทั้งกาย.{ รามเกียรติ์}. กรั้ง [kra4] น. ปลาน้ำจืดชนิดหนึ่ง คล้ายปลาช่อนแต่ตัวเล็กกว่า สีคล้ำ. กร้าง [kra:4] น. ชื่อตัวตลกในหนังตะลุง รูปร่างผอม. ก่อ [k:7][k:1] น. กลอง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ก. เฝ้าดูแล.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ก้อ [k:4] น. พี่สาวหรือน้องสาวของพ่อ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). กินผัก [kin3phak1] น. ชื่อประเพณีกินเจ; กินแจ, เจี๊ยะฉ่าย ก็ใช้. /kh/ แทนเสียง ข ฃ ค ฅ ฆ เคย [kh:y5] น. กะปิ. เคยเค็ม น. อาหารทำจากกุ้งหมัก. เคยอึก น. อาหารนึ่งที่ทำจากกุ้งหมักผสมไข่. เคยเค็ม [kh:y5khm5] น. กุ้งฝอยหมักคล้ายปลาเจ่ามีรสเปรี้ยวเค็ม. เคี้ยบสี่ [khi:ap2si:7] ว. ไม่สวย.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). เค็ว [khew5] ก. เก็บ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). แคะหลาง [kh?2la:6] น. ชื่อจีนพวกหนึ่งอยู่ทางตะวันออกและตะวันตกจากมณฑลฮกเกี้ยนไปจนถึงกวางสีและ ทางตอนเหนือของมณฑลกวางตุ้ง, จีนแคะ. โคกสูน [kho:?6su:n1] น. ชื่อไม้เลื้อย ผลเป็นหนาม ทำยาได้ มักขึ้นอยู่ชายทะเล; ลูกสูน ก็ใช้;ชาวเลมาซิงเรียก รามสูน. ขว้างโพล้ [khwa6phlo:2] น. ชื่อการละเล่นซ่อนหาของเด็กอย่างหนึ่ง ใช้กระป๋องปาให้ไกล เพื่อให้ผู้เล่นอื่นมีเวลาไป ซ่อนตัว; ขว้างป้อง, ขว้างโพล้ ก็ใช้. ขว้างยัด [khwa6yat7] น. ชื่อการละเล่นของเด็กอย่างหนึ่ง ใช้ลูกบอลขนาดเล็กหรือลูกเทนนิสขว้างปาให้ถูกผู้เล่น อื่น. ขวางหวัน [khwa1wan1] ว. ขวางตะวัน เป็นการปลูกสร้างสิ่งก่อสร้างยาวไปทิศเหนือและใต้. สำ. ขัดคอ ขวางโลก. ขวิด [khwit1] น. ต้นมะขวิด. ก. หกคะเมน ตีลังกา; ขวิดตุง ก็ใช้. ว. ๑. กระดกชี้ขึ้นตรง ชี้โด่; ขวิดจ้อง ก็ใช้. ๒. เชิดขึ้น เช่น ปากขวิด=ริมฝีปากเชิด. /?/ แทนเสียง อ อาอี๋ [?a:3?i:6][?a:7?i:6] น. น้าสาว บางครั้งก็ใช้เรียกแทนคำว่าแม่ด้วย, อาอี๊.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). อิดเอื้อน [?it3?i:an4] ว. พูดอ้อมแอ้ม, ไม่ตรงไปตรงมา. อิ้มสี่ [?im4si:7] น. ถั่วดำดองใช้ทำซีอิ้วดำ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). อิ่วเก้ง [?iw7ke:4][?iw1ke:4] น. พระจีนที่เข้าประทับทรงออกแห่ในเมืองเพื่อโปรดประชาชน.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). อิ่วส้าย [?iw7sa:y1] น. น้ำมันโซล่าหรือน้ำมันที่ใช้แล้ว.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /c/ แทนเสียง จ จกแจ็ก [ck3ck3] ว. ฟังไม่ได้ศัพท์,เสียงพูดของคนมาก ๆ เช่น เสียงจกแจ็ก. จง [c3] น. กระจง(สัตว์). จนจบ [cn5cp3] ว. ทั่ว เช่น บังคับคนเที่ยวไถนาไปจนจบ.{รามเกียรติ์}. จบ [cp3] ก. พนมมือยกขึ้นวางบนศีรษะ. /ch/ แทนเสียง ช ฉ ฉาด [cha:t2] ว. หมด, เกลี้ยง. ฉ้ายกั้ว[cha:y1ku:a4] น. ผักกาดเค็มแห้ง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ฉ้ายตึ๋ง [cha:y1ti 6] น. โรงเจ. สถานที่ประกอบพิธีกินเจ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ฉ้ายถาว [cha:y1tha:w7] น. หัวผักกาด.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ฉ้ายถ่าวโก้ย [cha:y1tha:w6ko:y1] น. ขนมที่ทำด้วยไชเท้าไสหรือบดละเอียดแล้วทอด เวลารับประทานใช้จิ้มกับ น้ำตาลทรายขาว.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ชวก [chu:a?6] ว. โชก ทั่ว มาก เช่น เปียกชวก=เปียกโชก, ถูกเบอร์กันชวก=ถูกหวยกันทั่วไป. ชอก [ch:?6] ก. ๑. ขัดยอก เคล็ด. ๒. ผูกปม เช่น ชกเงื่อนตาย=ผูกเงื่อนตาย. /s/ แทนเสียง ซ ศ ษ ส โซ้สี [so:2si:6] น. ดอกกุญแจ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). โซะ [so:?6] ว. ซูบ ผอม. ไซ่ [say6] ว. ทำไม เหตุไร เพราะอะไร เพื่ออะไร เช่น ทำกูไซ่=ทำกูทำไม ไซ่ไม่ไป=เพราะอะไรจึงไม่ไป. /h/ แทนเสียง ห ฮ หาญ [ha:n1] ว. กล้า เช่น จะถามความก็ไม่หาญเข้าไปถาม. {รามเกียรติ์}. หาญตาย [ha:n1ta:y3] ว. อวดดี, บ้าบิ่น. ห่ามเหล็ง [ha:m7le6] น. แม่แรง. หายหู [ha:y1huw1] ว. ไกลจนไม้ได้ยินเสียง, ไกลสุดกู่,นานมาก; หายหูด ก็ใช้. หายหูดตูดบ้อง [ha:y1hu:t2tu:t4b:4] ว. อยู่ท้ายแถว, ที่โหล่; หายหูดตูดแลน, หล้าวหลูดตูดแลน ก็ใช้. ห้าวหลาม [ha:w1la:m6] น. ลูกหลานที่ใกล้ชิดที่สุดของผู้ตายร้องไห้หน้าศพหรือผู้ที่ได้รับจ้างให้ร้องไห้.(คำยืมจีน ฮกเกี้ยน). ก. ร้องไห้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). หาไม่ [ha:1ma:y2] ว. ไม่มี. หาไม่ออก [ha:1ma:y2?:?3] ว. หายาก, ไม่ค่อยปรากฏ เช่นเด็กด้นแล้วให้นั่งแน่งนาน ๆ แลท่า หาไม่ออก= เด็กซน ให้นั่งนิ่ง ๆ นาน ๆ คงหายาก. เหมลย [ml:y1] น. การบนบานศาลกล่าว; เหมรย ก็ใช้. เหมลยปาก=การบนบานตกลงด้วยวาจา. เหมลยหอ=การบนบานโดยมีห่อเครื่องสังเวย แล้วอธิษฐานผูกพันไว้เมื่อสำเร็จตามคำบน บานนั้นก็จะแก้หรือตัดห่อนั้นตามพิธีกรรม. เหมือด [mi:at2] น. ๑. ผักกินแนม. ๒. ผักที่ปรุงรวมอยู่ในแกงเผ็ด; หมวด ก็ใช้. ว. แกล้ม. /m/ แทนเสียง ม มราย [mra:y5] น. ไม้ชนิดหนึ่ง ใช้เมล็ดใส่กระบอกไม้ไผ่เล่นฉะโขละ. มล้าง [mla:7] ก. ล้างผลาญ เช่น เมียตนจักมล้างชีวันบรรลัย.{จันทโครบ}, ขอสอง กุมารมามล้างหมัน.{รามเกียรติ์}. มลืน [mli:n5] ก. ลืมตา เช่น ฝ่ายกไลโกฏิก็มลืนตาขึ้นมาเห็น.{รามเกียรติ์}. มอถืง [m5thi:6] น. ทอฟฟี่.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน); น้ำผึ้งแท่ง ก็ใช้. มะ [ma:?6] น. ชื่อที่ไทยมุสลิมเรียกแม่. มะ [ma:?7] น. ชื่อที่ชาวจีนในภูเก็ตเรียกแม่; อะมะ ก็ใช้. มะหยัง [ma2ya1] ก. ละหมาด. /n/ แทนเสียง น ณ นุ่ง [nu6] น. นุ่ง. นุ่งถุ้ง สำ. ยากจน, อนาถาไม่มีผ้าจะนุ่ง. นุ้ย [nuy7] น. ชื่อตัวตลกหนังตะลุงตัวหนึ่ง หน้าคล้ายวัว อุปนิสัยขี้ขลาด; หนูนุ้ย ก็ใช้. สรรพ. ใช้เป็นบุรุษที่หนึ่งและสอง. ว. เล็ก. นูด [nu:t6] น. ไม้เถาชนิดหนึ่ง เปลือกหอม ใช้ทำยาหรือปรุงเครื่องหอม. เน็ด [net7] น. เม็ด, เมล็ด. เนียง [ni:a5] น. พันธุ์ไม้ยืนต้นชนิดหนึ่ง(Pittecolabium Jirinaga)ในวงศ์ Leguminosae คล้ายต้นเงาะผล กลมกึ่งแบนเนื้อในใช้จิ้มน้ำพริก มีสองชนิดคือ เนียงนกกับ เนียงดาน. /n/ แทนเสียง ย ซึ่งออกเป็นเสียงนาสิก ไสว เรืองวิเศษ ( ๒๕๒๐ : ๔๘ ) ได้ศึกษาภาษาตำบลเทพกระษัตรี เมื่อ พ.ศ.๒๕๒๐ พบคำบางคำออกเสียง /n/ เช่น ยี[ni:y5](ขยี้), เย้[ne:5](เฉ),แหย็ง[n:](แยกเขี้ยว) แต่ปัจจุบันไม่มีคนออกเสียงในลักษณะนี้ // แทนเสียง ง ง้อเฮี้ยง [:2hi:a2] น. ผงพะโล้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). งะ [a:?6] ว. อ้า ถ่าง เช่น นั่งงะขา=นั่งถ่างขา. งับ [ap7] น. ต้นไมยราบ; หนามงับ หญ้างับ ก็ใช้. ก. ๑. กัด หนีบ เช่น หมางับน่อง, มีดแกะงับมือ. ๒. ปิด เช่น งับตู=ปิดประตู; ยับ หับ หิบ ก็ใช้. /r/ แทนเสียง ร รน [rn5] น. เรือน, บ้าน; เริน ก็ใช้. รบ [rp7] ก. ๑. สู้รบ. ๒. ทะเลาะ เช่น ฝากแก้วแววตา สองราอย่าร้องรบกัน.{หาเหตุ}. รวด [ru:at6] น. หนองที่เป็นก้อนแข็งอยู่ในเนื้อ เป็นกับแผลเรื้อรัง. รอก [r:?6] น. ๑. กระรอก, คำเฉลยปริศนาคำทายที่ว่า อ้ายดำบ้อหวอ ขุดบ่อ ปลายไม้, สี่ตีนกินน้ำบ่อ สูง. ๒. กระดึงแขวนคอวัวหรือควาย. ๓. ลูกรอก. /l/ แทนเสียง ล ล้องจู้ [l:2cu:4] น. ผู้จัดการ หลงจู๊; หลอจู้ ก็ใช้. (คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ล้อบะ [l:2ba?7] น. หัวหมูเครื่องในหมูพะโล้และจิ้มด้วยน้ำจิ้มซึ่งทำเฉพาะ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ลอยอ้า [l:y5?a:4] น. ทนาย(คำยืมอังกฤษ-Lawyer). ละ [la?2] น. ขี้ผึ้ง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ละไม [la7may5] น. ผลไม้ชนิดหนึ่ง ผลคล้ายมะไฟเปลือกหนากว่า ก้นผลแหลม. /w/ แทนเสียง ว วดวด [wt7 wt7] ว. อ่อน, อ่อนปวกเปียก, ยืด เช่น น้ำลายวดวด=น้ำลายยืดเปียก. วันทูโส้ม [wan5thu:5so:m1] ก. กระทำให้แบ่งเป็นฝ่ายด้วยการทำมือเป็นสัญลักษณ์เปรียบเทียบกัน ในการตกลงก่อนการละเล่นของเด็ก. (เทียบอังกฤษ one-two?). วาแยบ [wa:6yp6] ก. พูดกระทบกระเทียบ. /y/ แทนเสียง ย ยูหนี [yu:6ni:y1] น. กระสอบป่าน; กูหนี, มูหนี ก็ใช้. เยาะ [y :?6] ก. โขลก. เยียะ [yia?6] ก. เรียก. แยะ [y?6] ก. กระแทกลง เช่น ทางเป็นหลุมเป็นบ่อรถแยะเจ็บพุงแหละ. ใย [yay5] ก. ล้อเลียน . /?y/ แทนเสียง อย ไม่ปรากฏเสียงนี้. พยัญชนะประสม /pr/ แทนเสียง ปร ปรอย [pr:y3] ว. ตกแต่เพียงเบา ๆ ใช้กับฝน; โปรย ก็ใช้. ปริบ [prip3] ก. ขยิบตา. ปรีด [pri:t4] ว. แรง. /pl/ แทนเสียง ปล ปละ [pla:?4] น. ข้าง, ฝ่าย; ประ ก็ใช้. ปละตีน [pla:?ti:n3] น. ปลายตีน, ทิศเหนือ. ปลาถ้าม [pla:3tha:m2] น. ปลากระป๋อง. /phr/ แทนเสียง พร ผรั่ง [phra1] น. ฝรั่ง(คน). สำ. ขนาดใหญ่ เช่น เท่าผรั่งกะหมืง=ขนาดใหญ่เท่าชาวยุโรปกระมัง. ผรา [phra:1] น. ส่วนหนึ่งของฝาบ้านที่สร้างไว้เก็บของ; ผลา ก็ใช้. /phl/ แทนเสียง พล ผลก [phlk1] ว. ๑. พอดี. ๒. เสียงดังเช่นนั้น. ผละ [phla:?1] น. แผ่นเนื้อที่ขึ้นเป็นมัด ๆ เพราะความสมบูรณ์. ก. ละทิ้ง. ว. มาก, ยิ่ง. ผลามผลาม [phla:m1phla:m1] ว. ลวก ๆ, ผลีผลาม. ผลุด [phlut1] ก. ๑. หลุด, ลุ่ย. ๒. พลั้งเผลอ. สำ. ผลุบ ๆ โผล่ ๆ. ผลุดผลัด ว. ประเดี๋ยวประด๋าว. ผลูด [phlu:t2] ว. มาก, ยิ่ง, ทันทีทันใด; ผรูด ก็ใช้. /br/ แทนเสียง บร ไม่ปรากฏเสียงนี้. /bhr/ แทนเสียง บร ซึ่ง บ เป็นเสียงธนิต ควบกล้ำด้วย ร ไม่ปรากฏเสียงนี้. /tr/ แทนเสียง ตร ขี้เตรย [khi:2tr:y3] น. หญ้าเจ้าชู้; หญ้าเกรย, หญ้าเตรย ก็ใช้. ตรุด [trut3] ก. ผูกเบ็ดด้วยเงื่อนตะกรุดเบ็ด. /kr/ แทนเสียง กร หญ้าเกรย [ya:2kr:y] น. หญ้าเจ้าชู้; ขี้เตรย หญ้าเตรย ก็ใช้. หย้องเกราะ [y:2kr:?3] น. ชื่อตัวตลกของหลังตะลุง นุ่งใบไม้. /kl/ แทนเสียง กล เกลือเคย [kli:a3kh:y5] น. น้ำปลาหวานใส่กะปิ. /kw/ แทนเสียง กว กว้าน [kwa:n4] ก. คว้าน. น. บ้านที่ไม่มีใต้ถุน. กวำ [kwam3] ว. โดนเต็มที่ อย่างจัง. เกว้ [kwe:4] ก. เหวี่ยง เลื่อนของหนักโดยใช้วิธีเหวี่ยง. ว. เห เฉ ไปข้าง. /khr/ แทนเสียง คร ไขขรวน [khay1khru:an1] น. ปูเสฉวน. คราก [khra:?6] ก. แยกออก ห่างออก. ครุนเครง [khrun5khre:5] ก. ครื้นเครง เช่น ข้าวของเงินทองใช้ จะหาได้มาครุนเครง.{สัจจา}. ครึบ [khrip7] ว. ๑. พอเหมาะพอดี. ๒. เสียงดังเช่นนั้น. /khl/ แทนเสียง คล เคลียว [khli:aw5] ก. บิดพันเป็นเกลียว เช่น เคลียวผ้าเช็ดหน้า. เคลื่อม [khli:am6] ว. ๑. เป็นมันเลื่อม. ๒. เฉื่อยชา เซื่องซึม เช่น นั่งเคลื่อม. ๓. จวนจะเสียสติ. แคล่น [khl:n7] ก. พันแล้วบิด เช่น จับพระยานาคไป แคล่นเข้ากับยอดเขา.{รามเกียรติ์}. แคละ [kh:?6] ก. กระเดียด. แคละเตียว ก. อุ้มด้านข้างโดยให้ขาทั้งสองโอบสะเอวไว้;กอดแคละ อุ้มเตียว เดียด ก็ใช้. ขลิก [khlik1] น. ๑. อวัยวะเพศผู้. ๒. สิ่งของที่แกะสลักเป็นรูปอวัยวะ เพศผู้ ใช้เป็นเครื่องราง; ไอ้ขลิก หลัดขลิก, ขิก, ไอ้ขิก, หลัดขิก ก็ใช้. ว. เห็นเด่นชัด เช่น ตั้งขลิก=วางโทนโท่. /khw/ แทนเสียง คว ไสว เรืองวิเศษ ( ๒๕๒๐ : ๔๑-๔๒ ) ได้ศึกษาภาษาตำบลเทพกระษัตรี เมื่อ พ.ศ.๒๕๒๐ พบคำบางคำออกเสียง /f/ สับกับ [khw] คำ ฟ ในภาษากลาง ชาวภูเก็จปัจจุบันออกเป็น คฺว[khw] เช่น กาฝาก [ka:3khwa?1] [ka:3fa?1] น. ๑. กาฝาก. ๒. คำเฉลยปริศนาคำทายที่ว่า กา ก่ารั่ยแค่ไม่มีรัง. ๓. นกขนาดเล็กชนิดหนึ่ง ชอบกินกาฝาก. แกล็ดฟ้า [klt3khwa:7][klt3fa:7] ว. ลักษณะของผมที่ตัดไม่เรียบ. หยาวขี้ควาย [ya:w6khi:2khwa:y5] น. นกกระเด้าลม. แคว็ก [khwk7] ก. ควัก เช่น แคว็กดิน แคว็กขี้หมูก. แคว็ด [khwt7][ft7] ก. ๑. คด ไม่ตรง เอียงไปข้างหนึ่ง เช่น ไข่แคว็ด=องคชาติเอียง. ๒. ผลิใบ เช่นไม้แคว็ดยอดแล้ว. /mr/ แทนเสียง มร ตำหมรวด [tam3mru:at6] น. ตำรวจ. หมรวน [mru:an1] ก. แท้ง. หมราน [mra:n1] ว. เนียงหรือสะตอระยะที่กำลังเป็นแตกหน่ออ่อน. หมรุย [mruy1] น. ไม้ยืนต้นพันธุ์หนึ่ง มีสองชนิด ชนิดที่มียอดขมเจือหอมใช้เป็นผักจิ้มน้ำพริก ได้เรียกหมรุยหอม ชนิดที่มีรสขมเรียก หมรุยขม; หมุย ก็ใช้. ก. อักเสบ. ว. กรุ่น ๆ. /ml/ แทนเสียง มล กำไหมล [kam3mlay1] น. กำไล เช่น ทองคำกำไหมล เจ้ายังได้ไว้.{ปลาบู่ทอง}; กำไหมร ก็ใช้. ตำมลึง [tam3mli5] น. ตำลึง เช่น ตัวหมันไสรจักอับประรา ให้ไถยชตาตำมลึงทอง.{สัจจา}. พยัญชนะสะกด /-/ แทนเสียง -ง กิ๊ดเล้งเตี๋ยว [kit2le:2ti:aw6] น. ไอศกรีมเป็นแท่ง; กิดเล่ง, แก็ดเล้งเตี๋ยว, กิ๊ดเล่ง, กิ๊ดเล้งเตี๋ยว.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /-n/ แทนเสียง -น บ่านซ้าน [ba:n7sa:n2] น. ตลาดสด.(เทียบภาษาเปอร์เชีย-Barza). บินปู๋น [bin3pu:n6] น. กะละมัง; มินปู๋น, ผูน ก็ใช้. /-m/ แทนเสียง -ม บอเหรียม [b4ri:am1] น. ชื่อปืนใหญ่ชนิดหนึ่ง. ส้ำสาม [sam2sa:m1] ว. ไม่คอยเต็มเต็ง, คุ้มดีคุ้มร้าย, ทะลึ่ง. /-y/ แทนเสียง -ย ทือ [thiy5] น. กะทือ; กระทือ เป็นพืชตระกูลข่า. ทุย [thuy5] . กิริยาร้องขอเพื่อยกเลิกที่ตนเอง ทำผิดกติกาในการเล่นของเด็กเพื่อผู้เล่นคนเดิมจะได้ สิทธิ์เล่นต่อไป. /-w/ แทนเสียง -ว เตี่ยว [ti:aw7] น. ลุง, ลุงเขย.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ก. แขวนของไว้. ถิ้ว [thiw2] น. ไม้ระแนง. ก. เก็บค่าต๋ง. /-k/ แทนเสียง -ก แซ็กแซ็ก [sk7sk7] ว. มาก; แตร็กแตร็ก ก็ใช้. ดกแด็ก [dk3dk3] ว. ๑. ไม่จริงจัง. ๒. ไม่แข็งแรง; โดกเดก ก็ใช้. สิก [sik1] ก. ๑. ลาสิกขาบท. ๒. ละลายน้ำตาลแดงใส่หม้อดินใหม่ ตั้งไฟเคี่ยวจนไหม้ เป็นการเคลือบภายในหม้อก่อนการใช้งาน. /-t/ แทนเสียง -ต เชียด [chi:at6] ก. เชือด เช่น เชียดคอไก=เชือดคอไก่ ไก่ทองร้องว่า เชียดข้าทำไม ไว้เชียดคอไก่ ขันไม่ทันหว่าง.{เพลงเปล:ไก่ขันแจ้ว}. ซัด [sat7] ก. ขว้าง ปา ทิ้ง; ลิว ก็ใช้. /-p/ แทนเสียง -ป จำปิด [cam3pit3] น. พืชตระกูลขนุนชนิดหนึ่ง กลิ่นหอมแรง; จำปา, จำดะ, จำปิด ก็ใช้. ชับ [chap7] ว. ๑. แข็งแรง ล่ำสัน สันทัด มั่นคง เช่น ทำให้ชับ=ทำให้แข็งแรง; ชับชึก,ชับชวน ก็ใช้. ๒. ถนัด คล่อง เช่น ชับซ้าย=ถนัดซ้าย. /-?/ แทนเสียง -อ เขลอะ [khl:?2] ว. ๑. เลอะ ยุ่ง ปนกันยุ่ง ทำยุ่งเหยิง. ๒. สัปดน. ครอกแครก [khr:?6khr:?6] ก. คลื่นไส้. การใช้สัทสัญลักษณ์ในการออกเสียงสระ เพื่อแทนเสียงสระเดี่ยว และสระประสม คือ สระเดี่ยว /i/ แทนเสียง อิ ขลิง [khli1] น. หวายชนิดหนึ่ง. /i:/ แทนเสียง อี ขี้พร้า [khi:2phra:7] น. ๑. ฟักเขียว. ๒. หมูพันธุ์ตัวเล็กชนิดหนึ่ง. ขี้ไฟ [khi:1khway5] น. เตา. ขี้มอด [khi:2m:t6] น. ขนมแห้งชนิดหนึ่ง มีมะพร้าว น้ำตาลทราย, ขนมทราย. ขี้หนอน [khi:2n:n1] น. ๑. กินนร; กินนรี. ๒. ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง. ๓. ผงคล้ายขี้เลื่อย ซึ่งออกมาจากรูที่หนอนกินต้นไม้. ๔. ของเค็มที่ขึ้นราหรือมีคราบของหนอน. /e/ แทนเสียง เอะ เกะ [ke:?4] น. ๑. ลิ้นชัก. ๒. หีบมีลิ้นชักใช้เก็บเงินในร้านค้า. ว. ไม่เป็นระเบียบ. ก่อเอ็ว [k:7?ew2][k:7?ew3] น. ขี้ผึ้งปิดแผลชนิดหนึ่งแบบจีน, กอเอี๊ยะ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). เละ [le?1] น. หมวก.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). หู่เต็ว [hu:7tew3] น. เบ็ดตกปลา.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /e:/ แทนเสียง เอ เผ้ง [phe:2] ว. ตรง, พอดี. เล้ง [le:2] น. นม.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). เล้งถาว [le:2tha:w6] น. หัวนมยาง; เหล่งถาว ก็ใช้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /:/ แทนเสียง แอะ แบะ [b:?4] น. ข้าวโอ๊ตกระป๋อง. ก. ๑. แยกออกจากกัน ฉีก. ๒. บาน, แตกอ้า. ๓. แผ่ราบ. ลัก. ใช้กับพลูหนึ่งกำมีสี่แบะ. เล็ดล่อ [lt7 l 6] น. มะม่วง หิมพานต์; กาหยี ก็ใช้. /:/ แทนเสียง แอ แท่ง [th6] ก. กระทบ, ปะทะ; ทบ ก็ใช้. แป้ว [pw4] ว. แหว่ง, เว้า. แผ้ง [ph2] ก. ส่องไฟ ใช้กับไฟฉาย. ว. จ้า, แรง, จัด. /i/ แทนเสียง อึ ตรึก [trik3] ว. ๑. มาก เหลือล้น. ๒. ตรึกตรอง. ทึก [thik7] ก. กระชาก, ดึง, ทึ้ง; ทก ก็ใช้. ทึกดังปึด สำ. ขี้เหนียว. ว. เสียงดังเช่นนั้น. /i:/ แทนเสียง อื ซื้ง [si: 2] น. น้ำแข็ง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ซื้งปั่ว [si: 1pu:a6][si:n2pu:a7] น. ลูกคิด. (คำยืมจีนฮกเกี้ยน). // แทนเสียง เออะ เริน [rn5] น. บ้านเรือน; รน ก็ใช้. เรินงาน น. เรือนหอ. /:/ แทนเสียง เออ เมล่อ [ml6] ก. ทะลึ่ง, เสือก, ทะเล้น, ไม่ได้เรื่องได้ราว,ไม่เข้าท่า; เมร่อ ก็ใช้. เมลิน [mln5] ก. ลืมตา. /a/ แทนเสียง อะ ตำมรับ [tam3mrap7] น. ตำรา เช่น อาภัพเท่าวันตาย ตำมรับทาย อย่าหมายคิด.{รามเกียรติ์}. ตำมรา [tam3mra:5] น. ตำรา เช่น ตำมราห้ามไว้ ดังที่กล่าวมา.{จันทโครบ}. /a:/ แทนเสียง อา ต้า [ta:4] ว. ซิ เถอะ เช่น ไปต้า=ไปเถอะ, นอนต้า=นอนซิ. ตาล่อ [ta:3l 6] ก. อยากได้, ละโมภ. ต้าห่าน [ta:4ha:n7][ta:7ha:n7]*ถลาง. ก. โบกให้รถหยุด.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /u/ แทนเสียง อุ ดันพุง [dan3phu5] ก. ท้องขึ้น อืดท้อง. ดับสุ้ย [dap3suy1] ก. ตาย. /u:/ แทนเสียง อู ตัวปุ๋ย [tu:a3puy6] น. คนลงพุง พุงพลุ้ย คนอ้วน.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ตัวโพ้ [tu:a3pho:2] น. ตลาดใหญ่.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /o:/ แทนเสียง โอ โปะโนรา [po:?4no:5ra:5] น. ปลาโนรา. // แทนเสียง เอาะ ชก [chk7] น. ๑. ชอล์ค. ๒. ปาล์มชนิดหนึ่ง ใบคล้ายมะพร้าว ท้องใบขาว ผลเท่าหมากย่อม ช่อผลคล้ายเต่าร้าง ก้านช่อดอกสีดำน้ำตาล ขึ้นตามป่าเขาที่เป็นหินปูน ช่อดอกปาดให้น้ำตาลไหลออก ใช้เป็นน้ำตาล รกชกใช้ทำเสื้อฝนชาวเหมืองแร่และใช้ทำแปรงถูพื้น; เหนา ก็ใช้. ก. ต่อยมวย, ชก. ชง [ch5] ก. ๑. งง. ๒. ตกประหม่า. /:/ แทนเสียง ออ เกาะ [k:?4] น. ๑. เกาะ. ๒. พุ่มไม้หรือเนินสูงในที่ราบ. ก. ๑. ยึดเป็นตัวประกัน. ๒. จับ กุม ยึด ถือ เหนี่ยวรั้ง เช่น พญาธรรมไตรโลกให้เกาะเอาตัวตูข้า ลงไปไว้ ณ ปากพระ.{จดหมายเหตุเมืองถลาง}. ๓. การดูดหนองออกจากร่างกายหรือดูดนม ออกจากเต้านมโดยวิธีสุญญากาศ. ฉอก [ch:?2] ก. ๑. ถอก. ๒. กระฉอก. ว. เถิก เว้า เช่น หัวฉอก; ถอก ก็ใช้. ฉอดแฉด [ch:t2ch:t2] ว. ช่างพูด (มักใช้กับเด็ก). ฉ่อ [ch:7] น. ๑. น้ำส้ม.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ๒. เครื่องปรุงประเภทน้ำจิ้ม. ฉ้อ [ch:2] น. หก(ลำดับที่, จำนวน) เช่น ฉ้อทาน=ฉทาน,ฉ้อกษัตริย์= ฉกษัตริย์. ก. ๑. ฉ้อโกง. ๒. ยกขึ้น ชักขึ้น ชักรอก ใช้ข้อสับแล้วดึง. ฉ็อง [ch:1] น. ๑. แมลงชนิดหนึ่งมีกลิ่นฉุน. ๒. โพรงในดินสำหรับเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์บางชนิด มีเม่น เป็นต้น. ก. ๑. แพ้ตบะ. ๒. สับสน งง. ว. กลิ่นรุนแรง ฉุน เช่น เหม็นฉ็องเยี่ยว=เหม็นกลิ่นปัสสาวะ. ฉ่อจั้ว [ch:7cu:a4] น. กระดาษทราย กระดาษฟาง.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). พอน [ph:n5] น. ส่วนหนึ่งของปีกไม้บริเวณโคนลำต้น. สระประสม /ia/ แทนเสียง เอียะ เหลียะ [lia?1] น. ๑. เครื่องมือดักปลา. ๒. กระแต. ๓. เชือกสนตะพาย; เหลียก ก็ใช้. ก. ปาดปลายไม้. /i:a/ แทนเสียง เอีย เปรียม [pri:am3] ก. เตรียม เช่น ท้าวทศรถก็สั่งเสนาให้เปรียมโยธาม้ารถเสร็จ.{รามเกียรติ์}. โปะเปี้ย [po?7pi:a1][po?3pi:a1] น. อาหารจีนชนิดหนึ่งเอาแป้งสาลีทำเป็นแผ่นบาง ๆ ห่อถั่วงอก เต้าหู้ มันแกว ปู มีน้ำจิ้มข้น รสหวานไว้จิ้มเวลารับประทาน, ปอเปี๊ยะ.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /ia/ แทนเสียง เอือะ เมลือก [mlia?6] น. น้ำเมือก. ก. ค้อนควัก; เหลือก ก็ใช้. เมอ [m5] ก. ละเมอ. เมี่ง [m7] ก. มึน งง. /i:a/ แทนเสียง เอือ เหลือก [li:a?1] น. ตัวเหลือบ; เหลือะ ก็ใช้. ก. ๑. เหลือกตา. ๒. ค้อน. เปลือน [pli:an3] ก. ๑. สับเปลี่ยน, แลก. ๒. เปลี่ยนแปลง. ๓. เปลี่ยน. /ua/ แทนเสียง อัวะ ปรัวะ [prua?4] ว. ๑. คล่อง, เร็ว, พูดคล่อง. ๒. เสียงดังเช่นนั้น. ปัวะต้าว [pua?3ta:w1] น. ถัง หรือภาชนะตักน้ำ; เป๊ะต้าว ก็ใช้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ปัวะโป้ย [pua?3po:y4] น. การถามหมายเลขที่เสี่ยงเซียมซีได้ว่าใช่หรือไม่ใช่ ๆ โดยใช้อุปกรณ์ที่ทำจากไม้ ๒ อันมีลักษณะกลมรีเหมือนรูปไต ยกขึ้นประกบกันแล้วอธิษฐานว่าถ้าใช่ก็ให้ขึ้นคว่ำ อันหงายอัน เสร็จแล้วก็ปล่อยไม้หรือโยนไม้ที่ประกบอยู่ลงกับพื้น.(คำยืมจีน ฮกเกี้ยน). /u:a/ แทนเสียง อัว ตั๊วห่า [tu:a2ha:7] น. ลูกหลานและญาติพี่น้องไว้ทุกข์ให้กับผู้ตาย.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ดัว,ดั่ว [du:a3],[du:a7] น. ครั้งที่ ๓ในแต่ละท่าของการเล่นอาหว้าย. ซื้งอ๋วน [si:2?u:an6] น. น้ำแข็งไสปั้นเป็นก้อนกลม ๆ แล้วราดด้วยน้ำเชื่อม.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). หน่วยเสียงวรรณยุกต์ /1/ แทนเสียงสูง-ขึ้น-ตก[453] และสูง-ขึ้น[45] และกำหนดให้แทนเสียงตรี ผง [ph1] น. ๑. สิ่งละเอียด, ละออง. ๒. ยาเสน่ห์. ว. ป่น, แหลก สำ. ยับเยิน, เสียหาย, ชำรุด ไม่เป็นระเบียบ เช่น โรงพิทธีก็ผงพังทำมลายไปด้วยฤทธิ์ {รามเกียรติ์}.; ผงผาย ก็ใช้. /2/ แทนเสียงสูงระดับ(ตกตอนท้าย) [44] และกำหนดให้แทนเสียงโท ช้าย [cha:y2] ก. บอกใบ้ เช่น ช้ายเบอร์ คือ บอกใบ้หวย.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ถ้อ [th2] ก. ประชันเสียงกัน ประสานเสียงกัน เช่น เช้า ๆ ไก่มันขันถ้อกันเทือน. /3/ แทนเสียงกลาง-ขึ้น-ตก[343] และ กลาง-ขึ้น[34] บุก [buk3] น. ๑. พืชจำพวกบอน ขึ้นอยู่ตามป่ายางเป็นพิษมีหลายชนิด เช่น บุกคัน,บุกเกลียง, บุกคางคก, บุกงูเหลือม. ๒. นกชนิดหนึ่ง ตัวเท่านกหัวขวาน. ๓. งูกะปะชนิดหนึ่ง; ปากบุก ก็ใช้. สำ. เรียกคนปากคัน ว่า “ปากบุก”. บุบ [bup3] ว. ยุบ. /4/ แทนเสียงกลาง-ระดับ[33] บุ้ง [bu4] น. เครื่องมือไว้ใช้ขัดถูตกแต่ง ทำด้วย หนังปลากระเบนหรือเหล็ก. บูด [bu:t4] ก. รสเสีย, บูดเน่า. ว. บึ้งตึง. ปิ้ง [pi4] น. จะปิ้ง. ก. ปิ้ง. ปิ้นตั้ง [pin4ta4] น. เครื่องประดับของสตรีใช้แขวนกับสร้อยคอ มีลักษณะคล้ายจี้เป็นรูปดาว อาจมี เหรียญ(กิ่มตู้น)อยู่กลางจี้.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). /5/ แทนเสียงต่ำ-ขึ้น-ตก[232] โน [no:5] ว. นูน, ปูดโปน. โนรา [no:5ra:5] น. การละเล่นพื้นเมืองภาคใต้ชนิดหนึ่ง มีการรำและขับร้องเป็นบทกลอน. ในไฟ [nay5khway5] น. ครัว; ขี้ไฟ ก็ใช้. /6/ แทนเสียงต่ำ-ขึ้น[24] และกำหนดให้แทนเสียงจัตวา พะ [pha:?6] ก. ๑. ท่วม, น้ำท่วมว่า “น้ำพะ”. ๒. ปะทะ, ชน. ๓. พบ. สำ. พึ่งพิงคนอื่น. /7/ แทนเสียง ต่ำ-ตก[21] และกำหนดให้แทนเสียงเอก ช้าย [cha:y7] ว. บ่าย เช่น หวันช้าย=ตะวันบ่าย, ครั้นเวลาตะวันช้าย ก็ออกหัดแผลงศร.{รามเกียรติ์}. ต่าวหู่ [ta:w7hu:7] น. เต้าหู้ขาว.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ต่าวสี่ [ta:w7si:7] น. ถั่วดำดองใช้ปรุงอาหาร.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). ปิ่นตั่ว [pin7tu:a7] ว. ขี้เกียจ เกียจคร้าน.(คำยืมจีนฮกเกี้ยน). มัด [mat7] ลัก. จำนวนใบจากจำนวน ๒๕ พง. ก. มัด, จับกุม. ยุบยุบ [yup7yup7] ว. ยั้วเยี้ย, มากมาย. โย้เย้ [yo:7ye:7] ว. ๑. เอียง, โย้. ๒. โอ้เอ้. หมายเหตุ สัญลักษณ์หลายเสียงใน [ ] ไม่ปรากฏตามที่พิมพ์ โปรดใช้อ้างอิงด้วยความระมัดระวัง |