ศึกถลาง

๒๓๒๘

ปฐมกษัตริยาธิราชจักรีวงศ์เสด็จขึ้นครองราชย์เพียง ๓ ปี  พระเจ้าปดุง กษัตริย์พม่าก็บัญชาการเคลื่อนพลถล่มสยามประเทศเหนือจรดใต้ เป็นสงคราม ๙ ทัพ  ยี่หวุ่นทัพเรือคุมพล ๓ พันคน เข้าตีเมืองกระ เมืองตะกั่วป่า เมืองตะกั่วทุ่ง  และเข้าโจมตี ค่ายปากพระแขวงเมืองตะกั่วทุ่ง

 

ท่านผู้หญิงจันทราบข่าวศึกจากจดหมายพญาราชกปิตันในช่วงที่พญา ถลางพิมลอัยาขันกำลังป่วยหนัก จึงส่งเมืองภูเก็จไปเจรจาขอกำลังจากพญาราชกปิตัน ที่บ้านท่าเรือ พญาราชกปิตันอ้างธุระ  จึงนำเรืออกจากเมืองถลางไปเกาะปีนัง(ศวภ.๑๕)

 

เมื่อพญาถลางพิมลอัยาขันถึงแก่อนิจกรรม  สามพญาที่ค่ายปากพระ ก็อ้างเหตุการไม่ชำระภาษีเข้าเกาะกุมตัวท่านผู้หญิงจันไปจำขังไว้ที่ค่ายปากพระ  ยี่หวุ่น เข้าโจมตีค่ายปากพระ พญาธรรมไตรโลกถึงแก่อนิจกรรม  พญาพิพิธโภไคยหนีไป ตั้งด่านพญาพิพิธที่เขานางหงส์แขวงเมืองกราภูงา  ท่านผู้หญิงจันตีฝ่าวงล้อมพม่าข้าม ช่องปากพระไปบ้านไม้ขาว บ้านในยาง บ้านบางม่าเหลา บ้านสาคู และบ้านพรุจำปา เข้าสู่ เคหสถานที่เกาะบ้านเคียน “แลคนซึ่งให้รักษาบ้านเรือนอยู่นั้นแล่นทุ่มบ้านเรือนเสีย  ข้าวของทั้งปวงเป็นอันตราย มีคนเก็บริบเอาไปสิ้น” (มทศ.จห.๑๗)

 

ท่านผู้หญิงจันและคุณมุกน้องสาว รวบรวมกำลังชาวเมืองถลางได้ผู้สูงอายุ และสตรีเป็นกองกำลังต้านศึกพม่าที่เกาะบ้านเคียนและค่ายข้างวัดพระนางสร้าง  สร้าง นบนางดักปิดคลองบางใหญ่มิให้น้ำไหลไปในทุ่งนาซึ่งเป็นที่ตั้งค่ายพม่า“โคกม่า”

 

แม่ทัพฝ่ายเมืองถลางให้สตรีแต่งตัวเป็นชายเคลื่อนพลสมทบให้พม่า เข้าใจว่ามีกองกำลังเข้าสมทบเมืองถลางมิได้ขาด  ยิงดินประสิวเข้าค่ายพม่า  ยิงคบเพลิง เข้าไปผสม  ยิงแม่นางกลางเมืองถล่มด้วยยุทธวิธีพระพิรุณสังหาร  “ทแกล้วทหาร ชาวเมืองถลางได้รบพุ่งต้านต่อด้วยพม่า รั้งราอยู่ถึงประมาณเดือนเศษ ฝ่ายพม่าล้มตาย เจ็บป่วยลงประมาณ ๓๐๐ - ๔๐๐ คน พม่ายกเลิกแตกไปแต่ ณ วันจันทร์” (มห.ภูเก็จ ๑๓๗๔)  ที่ ๑๓ มีนาคม ๒๓๒๘

 

 

 

ท้าวเทพกระษัตรี  (ท่านผู้หญิงจัน)

ท้าวศรีสุนทร (คุณมุก)

พญาถลางเทียน  (พญาเพชรคีรีศรีพิไชยสงครามรามคำแหง) เมืองภูเก็จ พญาทุกรราชเทียน (จดหมายพญาเทียน)

ทองเพ็ง