| ภาษี กับประชาชน : ราชัน กาญจนะวณิช |
| เขียนโดย ปาณิศรา ชูผล มทศ. | |
| พฤหัสบดี, 10 เมษายน 2008 | |
ภาษี กับ ประชาชน
ราชัน กาญจนะวณิช ปัญหาภาษีกับประชาชนนั้นมีมาช้านานแล้ว สหรัฐอเมริกา มีกำเนิดเกิดมาเป็นเอกราชได้ ก็เพราะการเสียภาษีที่ไม่เป็นธรรมให้แก่อังกฤษ ชาวอเมริกันจึงมักจะร้องว่าการเก็บภาษีนั้น ต้องได้รับความเห็นชอบจากประชาชน (NO TAXATION WITHOUT REPRESENTATION) เนื่องจาก จารุโรจน์ ลูกสาวของผมทำงานเป็นพนักงานตรวจบัญชี ผมจึงนำตัวอย่างเรื่องภาษีมาบันทึกไว้ในที่นี้ เพื่อให้ลูกสาวได้มีโอกาสศึกษา และไม่มีเจตนาที่จะกระทบกระเทือนต่อผู้ใดทั้งสิ้น นอกจากหวังว่าในอนาคต ระบบการเก็บภาษีของประเทศไทยจะได้ปรับปรุงให้เป็นธรรม และมีความเห็นอกเห็นใจประชาชนมากขึ้น แต่ถ้าตัวอย่างเรื่องภาษีนี้ ทำให้ผู้ใดไม่สบายใจแล้ว ผมต้องขออภัยเพราะผมไม่มีเจตนาที่จะทำให้ใครที่ผมไม่รู้จักไม่เคยพบผม ต้องไม่สบายใจไปด้วย เรื่องเกี่ยวกับภาษีนี้ เป็นเรื่องของบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด บริษัทจดทะเบียนในประเทศอังกฤษ ซึ่งเป็นการทำเหมืองแร่ดีบุกในจังหวัดพังงามาหลายสิบปีแล้ว เมื่อบริษัทขุดแร่ดีบุกในเขตประทานบัตรของบริษัทหมดสิ้นไปแล้ว ก็มีนโยบายที่จะปิดสาขาในประเทศไทย
แต่อย่างไรก็ดี ผมพิจารณาเห็นว่า บริษัทเรือขุดแร่บุญสูง จำกัด ซึ่งมีประทานบัตรติดต่อกัน มีแหล่งแร่เล็ก ๆ ที่มีความสมบูรณ์ต่ำและประทานบัตรก็อยู่ในป่าชายเลนไม่อาจเปิดเหมืองสูบขนาดเล็กได้ การจะลงทุนเอาเรือขุดจากที่อื่นก็ไม่คุ้มทุน ส่วนบริษัท กำมุนติง ทินเดรดยิง ลิมิเต็ด นั้นมีเรือขุดอยู่แล้ว 2 ลำ และเป็นเรือขุดที่ใช้กำลังไฟฟ้า มีสายไฟฟ้าจากโรงจักรของบริษัทเองที่ตำบลนบปริง และตั้งแต่เปิดโรงไฟฟ้าลิกไนท์ที่กระบี่แล้ว ก็ได้ใช้ไฟฟ้าของทางราชการ ซึ่งกรุณาคิดค่าใช้ในอัตรใกล้เคียงกับไฟฟ้าของบริษัทเอง เพราะเป็นลูกค้าใหญ่รายแรกของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ฉะนั้นถ้าจะขอเช่าช่วงประทานบัตรจากบริษัทเรือขุดแร่บุญสูง จำกัด โดยใช้เรือขุดของบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด เข้าไปดำเนินงานแบ่งผลประโยชน์ยอดขายให้แก่บริษัท เรือขุดแร่บุญสูง จำกัด ก็น่าจะตกลงกันได้ เมื่อคณะกรรมการเห็นชอบ ผมจึงได้ปรึกษาตกลงทำสัญญาเช่าช่วงกับคุณจุติ บุญสูง ซึ่งได้รู้จักกันมานานแล้ว เพื่อที่จะให้ดำเนินการทำเหมืองในประทานบัตรที่มีความสมบูรณ์ต่ำ ผมจำเป็นต้องลดค่าใช้จ่ายลงทุนประเภท บริษัทเคยใช้วิศวกรชาวต่างประเทศ 9 คนที่เหมืองนี้ ผมก็ได้หาทางเชิญชาวต่างประเทศกลับบ้านเมือง และใช้วิศวกรไทย 3 คนแทน ผลจากการลดค่าใช้จ่ายนี้ ทำให้บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด พิจารณาเห็นว่า อาจนำเรือขุดกลับไปเดินในประทานบัตรเดิมของบริษัทเองก็ได้โดยไม่ขาดทุน จะได้กำไรบ้างก็แต่เพียงเล็กน้อย แต่บริษัท กำมุนติง ทินเดรดยิง ลิมิเต็ด ประสบปัญหาในการต่ออายุประทานบัตร เหตุที่บริษัทกำมุนติง เดรดยิง ลิมิเต็ด ไม่สามารถต่ออายุประทานบัตรของบริษัทเองได้ ก็เนื่องจากผู้ว่าราชการจังหวัดขัดข้อง ในระหว่างที่ บรรเจิด ส่งสวัสดิ์เป็นผู้จัดการเหมือง บรรเจิดก็ได้รับที่จะไปเรียนชี้แจงกับผู้ว่าราชการจังหวัด เพราะเคยเป็นนักศึกษาในรั้วจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมาด้วยกัน แต่ผู้ว่าราชการจังหวัด ก็กลับชี้แจงให้เห็นว่าคนงาน 200 คนเศษนี้ ควรน่าจะกลับไปทำไร่ทำนามากกว่า ผมได้ติดต่อขอความเห็นใจจากผู้ใหญ่ในกรุงเทพฯ หลายท่าน เพื่อพยายามเรียนชี้แจงให้ทราบว่าบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด เองก็ไม่ได้มีกำไรมากมายอะไร ที่เราพยายามดำเนินงานต่อไป ก็ เนื่องจากแหล่งแร่ดีบุกในเขตประทานบัตรของบริษัทเรือขุดแร่บุญสูง จำกัดมีความสมบูรณ์ต่ำ และมีเนื้อที่น้อย ในที่สุดในปี พ.ศ. 2518 บริษัทจึงจำเป็นต้องเลิกการทำเหมืองแร่ โดยเรือขุดทั้ง 2 ลำของบริษัทยังคงจอดอยู่ในเขตประทานบัตรของบริษัทเรือขุดแร่บุญสูง จำกัด เมื่อบริษัทได้เลิกการทำเหมืองแร่แล้ว ก็ต้องทำบัญชีไปส่งกรมสรรพากรเขต 8 ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ดังเช่นที่บริษัทอื่น ๆ ที่ผมจัดการอยู่ได้เคยปฏิบัติมาแล้ว เมื่อเวลาล่วงเลยมาจวนครบ 10 ปี ในปี พ.ศ. 2528 ซึ่งทางสรรพากรเขตจะต้องตรวจบัญชีให้เสร็จสิ้น มิฉะนั้นจะไม่อาจเรียกร้องภาษีเพิ่มเติมได้อีก เพราะกำหนดอายุความ ทางสรรพากรเขต 8 ก็ได้เรียกให้ผู้แทนบริษัทไปชี้แจงข้อสงสัยต่าง ๆ เนื่องจากเวลาได้ล่วงเลยมาช้านานแล้ว การชี้แจงเรื่องต่าง ๆ หรือการค้นหาเอกสารเพิ่มเติมจึงทำได้ยาก อีกทั้งข้อเรียกร้องบางประการที่ผู้แทนของบริษัทมารายงานให้ผมทราบนั้น ผมก็ไม่แน่ใจว่าเป็นคำเรียกร้องจริงหรือไม่ เพราะผู้แทนของผมอาจจะคิดหาทางออกง่าย ๆ โดยไม่ต้องทำงานค้นคว้าให้เสียเวลา แถมยังได้ผลพลอยได้อีกด้วย ผมเองก็ถือหลักที่ว่า ผมรับจัดการบริษัทต่าง ๆ ทั้งไทยและต่างประเทศนั้นก็หวังที่จะดำเนินงานอย่างตรงไปตรงมาโดยมิให้บริษัทเอาเปรียบรัฐบาล ถ้ามีภาษีใด ๆ ที่จะต้องเสียตามกฎหมายก็ต้องเสียโดยครบครัน แต่ขณะเดียวกันผมก็ระมัดระวังผลประโยชน์ยอมทำตนเป็นเครื่องมือให้เขามาทำลายความสุจริตของข้าราชการไทย และเพื่อนร่วมงานที่มีอายุน้อยกว่าผม เพราะผมมีอายุ 64 ปีแล้ว ผมเป็นพ่อเสือแล้วผมจำเป็นที่จะร้องชี้ทางบริสุทธิ์ให้บุตรหลานตาม ผู้แทนบริษัทได้รายงานให้ผมทราบว่า ภาษีจะต้องจ่ายเพิ่มเติมนั้น คงเป็นจำนวนไม่เกิน 10 ล้านบาท เพราะไม่อาจค้นหาเอกสารเก่า ๆ มาแสดงต่อสรรพากรเขต 8 ได้ตามที่ต้องการ ต่อมาบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ก็ได้รับหนังสือแจ้งประเมินภาษีเงินได้นิติบุคคล ของสรรพากรเขต 8 รวม 10 ฉบับ รวมเงินภาษีที่ต้องชำระเพิ่มเติม และเงินเพิ่มเติมร้อยละ 20 รวมเป็นเงิน 74,912,463.80 บาท โดยมีรายการแยก ตามรอบปีบัญชีของบริษัท ดังต่อไปนี้
86 52/2/00580 31 มีนาคม 2518 1,447,062.13 บาท 86 52/2/00581 31 มีนาคม 2519 67,666,187.83 บาท 86 52/2/00582 31 มีนาคม 2520 581,001.98 บาท 86 52/2/00583 31 มีนาคม 2521 3,108,989.27 บาท 86 52/2/00584 31 มีนาคม 2522 292,453.44 บาท 86 52/2/00585 31 มีนาคม 2523 383,472.77 บาท 86 52/2/00586 31 มีนาคม 2524 659,818.13 บาท และความผิดตามมาตรา 70 503,478.25 บาท รวมเป็นเงินทั้งสิ้น 74,912,463.80 บาท
1) เนื่องจากบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด เป็นบริษัทที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายของประเทศอังกฤษ และว่าจ้างบริษัทแองโกล-เรียนเต็ล (มาลายา) เป็นผู้บริหารโดยเสียค่าจัดการ คำนวนจากปริมาณแร่ดีบุกที่ผลิตได้ ในอัตรา 3 เหรียญมาเลเซียต่อดีบุกหนึ่งหาบจีนที่ผลิตได้ และเจ้าหน้าที่ประเมินได้ ถือเอารายจ่ายตามเอกสารแจ้งหนี้ (DEBIT NOTE) เลขที่ 096076 ลงวันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ.2519 จำนวนเงิน 94,118 เหรียญมาเลเซีย เป็นการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมจัดการ ในอัตรา 3 เหรียญมาเลเซียต่อหาบจีน คิดเป็นแร่ดีบุก 31,372 หาบจีน แล้วคำนวณเป็นยอดขาย ซึ่งทำให้ยอกขายขาดไป 189,959,361.00 บาท ความจริงเอกสารแจ้งหนี้ (DEBIT NOTE) จำนวน 94,118 เหรียญมาเลเซีย เป็นเงินที่บริษัทแองโกล-โอเรียนเต็ล (มาลายา) ลิมิเต็ด เรียกเก็บเป็นเงินชดเชยที่ต้องจ่ายให้แก่ พนักงานบริหารชาวต่างประเทศที่ขอให้ออกจากงานก่อนเกษียณอายุ ไม่ใช่ค่าธรรมเนียมจัดการที่คิดจากปริมาณแร่ดีบุกที่ผลิตได้ในอัตรา 3 เหรียญมาเลเซียต่อหาบจีนสำหรับรายการนี้ผู้ตรวจสอบบัญชีก็ได้ยืนยันว่า เป็นรายจ่ายประเภทชดเชยพนักงานที่ถูกปลดและมีเอกสารแจ้งหนี้ในลักษณะเดียวกัน ลงวันที่เดียวกัน ที่ได้ส่งให้บริษัทอื่น ๆ ซึ่งทางสรรพากรได้ตรวจมาแล้วโดยไม่มีปัญหา ในระยะปีบัญชีดังกล่าวนั้น บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ผลิตแร่ได้เพียง 2,510.93 หาบหลวง และนำไปขายให้โรงถลุงของบริษัทไทยแลนด์สเมลติ้ง แอนด์ รีไฟนิ่ง จำกัด หรือ บริษัทไทยซาร์โก้ เป็นเงินเพียง 14,924,776.35 บาท และได้นำมาถือเป็นรายได้ครบถ้วนถูกต้องแล้ว จำนวนแร่ดีบุกที่ขุดได้ 2,510.93 หาบหลวง ก็ตรงตามหลักฐานของทรัพยากรธรณีจังหวัดพังงาทุกประการ จำนวนแร่ดีบุก 31,372 หาบจีน ที่เจ้าพนักวานสรรพากร เขต 8 ประเมินเพิ่มเติม เกินกำลังการผลิตของเรือขุดแร่ของบริษัทและไม่เป็นไปตามแหล่งแร่ที่มีความสมบูรณ์ต่ำ จนบริษัทต้องเลิกทำการขุด 2) สำหรับของปีบัญชี ปี พ.ศ. 2521 นั้น เจ้าพนักงานประเมินอ้างว่า บริษัทกำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ได้โอนประทานบัตรให้แก่ บริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด จำนวน 14 แปลง เนื้อที่ทั้งหมด 1,683 ไร่ ที่ตำบลบ่อน้ำผุด และตำบลท้ายช้าง อำเภอเมือง จังหวัดพังงา เป็นเงิน 1 บาท ซึ่งเป็นราคาที่ไม่น่าเชื่อ และตีราคาประทานบัตรเป็นเงิน 6,732,000 บาท ตามตัวเลขของคณะกรรมการประเมินสิทธิการทำเหมือง ความจริงนั้น บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด มีความประสงค์จะถอนคำขอต่อายุประทานบัตรทั้ง 14 แปลง เพราะผู้ว่าราชการจังหวัดคัดค้านไม่ให้ดำเนินการออกประทานบัตรให้ และที่ดินในประทานบัตรทั้งหมดก็อยู่ในบริเวณป่าเลน ซึ่งไม่มีประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ต่อบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด และบริษัทไม่มีนโยบายที่จะยึดครองที่ดินในประเทศไทย แต่เนื่องจากบริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด เป็นผู้ประมูลซื้อเรือขุดของบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ไปทั้งสองลำ ในขณะที่เรือขุดทั้งสองลำจอดอยู่ในประทานบัตรของบริษัทเรือขุดแร่บุญสูง จำกัด เพราะไม่สามารถดำเนินการต่อไปได้ เนื่องจากแหล่งแร่ที่เหลืออยู่ในประทานบัตรของเรือขุดแร่บุญสูง จำกัด ไม่สมบูรณ์พอ และในขณะเดียวกันบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ก็ไม่สามารถนำเรือขุดกลับเข้าประทานบัตรของบริษัทเองได้ เพราะประทานบัตรของบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ได้สิ้นอายุดไปแล้วและไม่สามารถต่ออายุได้ เพราะผู้ว่าราชการจังหวัดคัดค้าน บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ไดทำหนังสือขอถอนการต่ออายุประทานบัตรมอบให้บริษัท เศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด ไปแล้ว แต่ทางบริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด ขอร้องให้ดำเนินการขอต่ออายุประทานบัตรต่อไป โดยที่บริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัดจะดำเนินการเอง เพราะบริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด เชื่อว่าจะสามารถขอให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเปลี่ยนท่าทีได้ บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด จึงยินยอมทำสัญญาให้บริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด ดำเนินการขอต่ออายุต่อไป และเพื่อให้สัญญามีความสมบูรณ์ตามกฎหมายของประเทศอังกฤษ จึงได้กำหนดค่าตอบแทนเพียง 1 บาทเท่านั้น การที่บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ต้องถูกประเมินเรียกเก็บภาษีเพิ่มเติมเป็นจำนวนมากถึง 74 ล้านบาทเศษเช่นนี้ ทำให้ผมคิดมากและเป็นห่วงประชาชนผู้เสียภาษีทั้งปวงว่า เขาจะหาทางออกอย่างไรถ้าถูกประเมินภาษีเป็นจำนวนมากมายเกินกำลังเช่นนี้ จริงอยู่ เขาอาจอุทธรณ์เพื่อขอความเป็นธรรมจากคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ต่อไปได้ แต่การอุทธรณ์มิได้เป็นการทุเลาการเสียภาษี ผู้ที่ได้รับการประเมินเรียกเก็บภาษีเพิ่มเติมเช่นนี้ จะต้องหาธนาคารมาค้ำประกันหนี้ และในการประกันหนี้ของธนาคาร ธนาคารจะเรียกเก็บค่าธรรมเนียมในอัตราร้อยละ 1 ต่อปี ถ้าจำนวนภาษีที่ประเมินเป็นจำนวนน้อย ผู้ที่ได้รับการประเมินก็คงไม่ลำบากจนเกินไป แต่ถ้าเจ้าพนักงานประเมินสำคัญผิดหรือใช้วิธีประเมินพิสดารจนเป็นจำนวนเงินหลายล้านบาท ผู้ที่ได้รับประเมินก็อาจไม่สามารถหารธนาคารมาค้ำประกันหนี้ได้ ถึงแม้หาธนาคารมาค้ำประกันได้ เขาก็อาจไม่มีเงินจ่ายค่าธรรมเนียม เพราะในการพิจารณาอุทธณ์ภาษีนั้น ตามประวัติคณะกรรมการเคยใช้เวลาหลายปี ผมจึงเป็นห่วงประชาชนผู้เสียภาษีทั้งหลาย เพราะข้าราชการกรมสรรพากรของประเทศไทยมีอำนาจมากเกินไป ซึ่งอาจเข้าใจผิดใช้อำนาจทำให้ประชาชนเดือดร้อนได้ ผมยังไม่เข้าใจว่า ทำไมผู้แทนราษฎรจึงมิได้หยิบยกปัญหาดังกล่าวมาปรึกษากันในรัฐสภาเพื่อหาทางแก้ไขให้ประชาชนผู้เสียภาษีไม่ต้องผวาตกใจเมื่อถูกประเมินภาษีเพิ่มเติม สำหรับกรณีของบริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ที่ได้กล่าวมานั้น บริษัทก็ได้รับความเมตตาจากกรมสรรพากร เพราะหลังจากที่ได้ยื่นอุทธรณ์คัดค้านการประเมินของเจ้าพนักงานไปแล้ว นายอำเภอเมืองภูเก็ตก็ได้มีหนังสือมาขอให้บริษัทจัดนำหลักทรัพย์ หรือให้ธนาคารไปค้ำประกัน จำนวนเงินภาษีที่ประเมินไว้ 74,912,463.80 บาท เพียงร้อยละ 10 คือเป็นเงิน 7,491,246.38 บาทไว้ก่อนเพียงบางส่วนจนกว่าคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์จะชี้ขาดคำอุทธรณ์ เรื่องนี้ในที่สุด บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด ก็ได้รับคำวินิจฉัยอุทธรณ์จากสำนักงานสรรพากรภูเก็ต เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2531 มีข้อความสรุปว่า ผลจากการวินิจฉัยชี้ขาดอุทธรณ์ ของคณะกรรมการทำให้ภาษีนิติบุคคลตามมาตรา 70 แห่งประมวลรัษฎากร ปี พ.ศ. 2518-2520 และภาษีเงินได้นิติบุคคล สำหรับระยะเวลาบัญชี ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2517 ถึง 31 มีนาคม พ.ศ. 2524 ที่เจ้าพนักงานประเมินได้เรียกเก็บไปแล้วรวมเป็นเงินทั้งสิ้น 74,912,463.80 บาท ลดลงเป็นเงิน 71,435,933.12 บาท คงเรียกเก็บทั้งสิ้นเป็นเงิน 3,476,530.68 บาท เนื่องจากภาษีที่จะต้องจ่าย 3,476,530.68 บาทนั้น ส่วนใหญ่ก็เป็นภาษีสืบเนื่องมาจากการโอนประทานบัตรให้แก่ บริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด ซึ่งบริษัทเศรษฐทรัพย์การแร่ จำกัด จะต้องรับผิดชอบตามสัญญา แต่เวลาก็ได้ล่วงเลยมาช้านานแล้ว บริษัท กำมุนติง ทิน เดรดยิง ลิมิเต็ด จึงได้จ่ายค่าภาษีดังกล่าวไปเรียบร้อยแล้ว ผมจึงเชื่ออยู่เสมอว่า ความยุติธรรมนั้นยังคงมีอยู่ในจิตใจของคนไทยส่วนมาก |