ตัวอย่างอภิธานศัพท์

 เฃ้าเย็นใต้

คำอ่าน 

                            ข้าว – เหย็น – ต้าย  [kha:w² jen ⁵ ta:j ⁴]          

ชนิดของคำ         

                            คำนาม (ชื่อพืชสมุนไพร)  Smilax corbularia Kunh

                ความหมาย

                            ข้าวเหย็นใต้ เป็นไม้เถาลงหัว เถามีหนาม ใบโตเหมือนใบกลอย เกิดตามป่าดงดิบเขา

รูปแบบการใช้   

                            เฃ้าเย็นเหนือ

    เฃ้าเย็นใต้ +^๑๕

(ฉ 16)               

ส่วนประกอบของขนานยา

                            แก้เหน็บชา

ข้อมูลเพิ่มเติม

            ข้าวเย็นใต้ มีชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น ข้าวเย็นโคกขาว ยาหัวข้อ (เหนือ) หัวยาจีนปักษ์ใต้ เตียวโถ่ฮก

            ข้าวเย็นใต้มีสรรพคุณใกล้เคียงกับข้างเย็นเหนือ และมักจะใช้ควบคู่กัน

เฃ้าเย็นเหนือ

คำอ่าน 

                                ข้าว – เย็น – เหนือ [kha:w² jen ⁵ ni-a¹]       

ชนิดของคำ         

                                คำนาม (ชื่อพืชสมุนไพร)  Smylax peghana

                ความหมาย

ข้าวเย็นเหนือ เป็นไม้เถาลงหัว เถามีหนาม ใบรูปหัวใจ โตเหมือนใบกลอย หัวเนื้อสีน้ำตาลแดง เนื้อค่อนข้างแข็ง เกิดอยู่ตามป่าเขา

รูปแบบการใช้   

                                เฃ้าเย็นเหนือ

      เฃ้าเย็นใต้ +^๑๕

  (ฉ 16)   

ส่วนประกอบของขนานยา

                                แก้เหน็บชา

                    ข้อมูลเพิ่มเติม

            ข้าวเหย็นเหนือ มีชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น ข้าวเย็นโคกแดง  ยาหัวข้อ  ค้อนกระแต หัวยาจีนปักษ์เหนือ เสี้ยมไถ่ฮก 

            ข้าวเย็นเหนือ ใช้เป็นส่วนประกอบของยาได้หลายขนาน เช่น คุดทะราด แก้น้ำเหลืองเสีย แก้เส้นเอ็นพิการ ฝีแผลเน่า เม็ดผื่นคัน ดับพิษในกระดูก แก้ปัสสาวะผิดปรกติ เป็นต้น

ย่าหนัด

คำอ่าน 

                                ย่า – นัด  [ja:⁶ nat ⁷]

ชนิดของคำ         

                                คำนาม (ชื่อพืชสมุนไพร) Ananas somosus Merr.

ความหมาย

                                สับปะรด

รูปแบบการใช้   

                                ย้านัด ๑  (ฉ 1)

ส่วนประกอบของขนานยา

                                แก้เสลด

                    ข้อมูลเพิ่มเติม

                                ย่าหนัด เป็นคำที่ใช้เรียกสับปะรดของชาวใต้ โดยมีรายละเอียดการเรียกที่แตกต่างกันไปตามท้องถิ่นต่าง ๆ เช่น สับปะรดที่มีขนาดไม่โตมากนัก ตอนกลางใบมีแถบสีแดงที่ กลีบดอกสีม่วงอ่อน ผลเล็กเปลือกหนา เนื้อสีเหลืองเข้ม หวานกรอบ นิยมปลูกใน ภาคใต้ เป็นที่รู้จักและเรียกกันว่า สับปะรดพันธุ์ภูเก็ต หรือสับปะรดภูเก็ต เพราะมีที่มาจากจังหวัดภูเก็ต ชาวใต้ทั่วไปจะเรียกว่า ย่าหนัด ส่วนสับปะรดที่มีขนาดโตกว่าสับปะรดภูเก็ต  ฉ่ำน้ำ เนื้อสีเหลืองอ่อน ในภาคใต้นิยมปลูกที่จังหวัดพัทลุง ชาวใต้บางพื้นที่ เรียกว่า มะลิ  ขณะที่ชาวภูเก็ต พังงา เรียกว่า ย่าหนัดลังกา 

สับปะรดพันธุ์ภูเก็ต   

สับปะรดที่นิยมปลูกในจังหวัดพัทลุง

 *********
คติชนวิทยา  คติชนวิทยา