ก่าเหล้ กาเหล้

ผศ.สมหมาย ปิ่นพุทธศิลป์

--------------------------

ในเทศกาลตรุษจีน นับตั้งแต่วันตรุษจีนไปถึงวันที่ ๙ ชาวภูเก็ตเรียกว่าวันโฉ่ยเก้า มีประเพณีไหว้เทวดา ตั้งแต่เที่ยงคืนไปจนรุ่งเช้า บริเวณโต๊ะไหว้เทวดาจะมีประเพณีวัฒนธรรมมงคลบ้าน ชาวภูเก็ตเรียกว่า ก่าเหล้ เป็นการเชิดหุ่นจีนที่มีสายชักเหนือตัวหุ่น

หุ่นจีนมีจำนวน ๓ ตัว คือ เส้งก่างเอี๋ยเตี่ยนฮู้หง่วนโส่ย จอหงวน และฮูหยิน

เส้งก่างเอี๋ยเตี่ยนฮู้หง่วนโส่ยได้รับโองการจากสวรรค์

จอหงวนกลับบ้าน

จอหงวนชักชวนชาวบ้านขอบคุณสวรรค์ ร่วมด้วยฮูหยิน--------

กาเหล้

บทพากย์หุ่นกระบอกประจำเมืองภูเก็จ

ฉาก ๑

อรุณกำลังจะรุ่ง สรรพสัตว์ต่างเริ่มตื่นจากฝัน เริ่มต้นชีวิตที่สดใส ต่างเดินตามลิขิตสวรรค์ องค์กุมาร เส้งก่างเอี๋ยเตี่ยนฮู้หง่วนโส่ย รับบัญชาสวรรค์เป็นผู้ที่ควบคุมเครื่องสายทั้งหมด วันนี้เป็นวันประสูติ ขององค์เทพ เง็กเซียนฮ่องเต้ สรรพสัตว์ทั้งมวลในโลกา มาร่วมกันน้อมเกล้ากราบกรานองค์เทพ ข้าขอร่วมเปิดการแสดง ณ บัดนี้

ฉาก ๒

ข้าพเจ้าบัณฑิตผู้สอบได้จอหงวนต่อพระพักต์ จากสามัญชนจนได้บรรดาศักดิ์ ข้าขอปฏิญาณจะทำนุบำรุง สุขให้ราษฎรอยู่เย็นเป็นสุข ด้วยความเมตตาปรานี บัดนี้ได้เดินทางกลับมาร่วมบูชาเทพแห่งสรวงสวรรค์ พร้อมกัน...

ฉาก ๓

ข้าซ้อหยกหลาน สตรีผู้มีจิตใจ เข้มแข็ง อดทน สมเป็นกุลสตรี ไม่เปลี่ยนแปลงดุจขุนเขา มหาสมุทร วันสำคัญนี้ ขอแต่งโฉมด้วยอาภรณ์อันวิจิตรมาร่วมกับทุกท่านทุกเคหะสถาน กราบไหว้เทพยดาฟ้าดิน ขอให้ท่าน รับการอันเป็นมงคลจากเทพยดาอันศักดิ์สิทธิ์ ขอทุกท่านจงประสบแต่ความสุขสวัสดิ์ตลอดไปเทอญ.

ดิโรจน์ เลิศเอกกุล : แปล
โทร. 0-7621-5218
110 ถ.วิชิตสงคราม เมือง ภูเก็ต
๑๙ เมษายน ๒๕๓๘

นายเทียนศักดิ์(ถาว) องค์พฤกษา(แซ่อ๋อง) ผู้เชี่ยวชาญการเชิดหุ่นกาเหล้

โทร. 0-7624-2502
36/20 ซอยสุขสันต์ อบต.วิชิต อ.เมือง จ.ภูเก็ต

นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ ประติมากรหุ่นจีน กาเหล้

บทความ

“ละครหุ่นชักจีน”

เทียนศักดิ์ องค์พฤกษา

           เทียนศักดิ์ องค์พฤกษา เดิมชื่อถาว แซ่อ๋อง ชาวภูเก็ตผู้รับช่วงศิลปะการชักหุ่นจีนละครเล็ก“ก่าเหล้”เข้าสู่อาชีพการแสดงหุ่นจีนฮกเกี้ยนนี้เมื่อราวปี 2510  ในฐานะบุตรชายคนโต ทายาทเพียงคนเดียวในหมู่พี่น้อง 7 คนที่รับสืบทอดศิลปะการชักหุ่นต่อจากบิดา นายอิ๋น แซ่อ๋อง

                 การแสดงศิลปะเก่าแก่นี้มักเกิดขึ้นในช่วงเทศกาลตรุษจีนวันสุดท้ายที่มีการประกอบพิธีไหว้เทวดา และยังตระเวนไปตามหมู่บ้านต่างๆ ซึ่งจะมีการตั้งโต๊ะบูชาอยู่หน้าบ้าน การชักหุ่นถือว่าเป็นการไปอวยพรให้เจ้าของบ้านและสมาชิกในครอบครัว   นอกจากนี้ยังมีงานที่เรียกกันว่า“วันเกิดพระ”ของศาลเจ้าต่างๆ ทั่วเกาะภูเก็ต จะมีผู้มาเชิญให้ไปชักหุ่นละครเพื่อความเป็นสิริมงคลของคณะกรรมการศาลเจ้าและประชาชนผู้มีจิตศรัทธาทั่วไป

ปกติแล้วการชักหุ่นก่าเหล้นั้นจะใช้หุ่น 3 ตัว ได้แก่ เส้งก่างเอี๋ย(เตี่ยนฮู้หง่วนโส่ย)หรือหุ่นหน้าแดง จอหงวน และฮูหยิน    ดนตรีบรรเลงประกอบ ได้แก่ ล่อโก๊ะ ฆ้อง และปี่จีน  เนื้อเรื่องใช้เวลาประมาณ 10 นาที เป็นเหตุการณ์ที่บัณฑิตหนุ่มผู้สอบได้จอหงวนเดินทางกลับมาเยี่ยมบ้านหลังจากการสอบทราบผล ได้มาชักชวนชาวบ้านร่วมพิธีขอบคุณสวรรค์