สภาพแวดล้อมในภูเก็ต

มานะ สามเมือง
---------------
 
ระบบนิเวศของภูเก็ต

 ระบบนิเวศ(Ecsystem) หมายถึงบริเวณที่สิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ร่วมกันกับสิ่งแวดล้อม ทั้งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิต
 ระบบนิเวศ (Ecsystem) เป็นโครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ กับสิ่งแวดล้อมที่สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นดำรงชีวิตอยู่
 ระบบนิเวศของภูเก็ตซึ่งเป็นโครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ของจังหวัดภูเก็ตกับสิ่งแวดล้อมในที่นี้จะกล่าวถึง 2 รูปแบบคือ ระบบนิเวศบนพื้นดินและระบบนิเวศชายฝั่ง
 1. ระบบนิเวศบกเมืองภูเก็ตมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของชาวภูเก็ตมาแต่     บรรพกาล ระบบนิเวศบนพื้นดินเป็นระบบนิเวศที่สำคัญในกระบวนการผลิตปัจจัย 4 ในกรณีของภูเก็ตคนส่วนใหญ่มักกล่าวถึงทิวทัศน์อันสวยงามซึ่งมีความสำคัญต่อการท่องเที่ยว ในความเป็นจริงระบบนิเวศบนพื้นดินที่น่าสนใจของภูเก็ตรวมถึงป่าไม้ธรรมชาติ ป่าพรุ เป็นต้น

 สภาพโดยรวมในปัจจุบัน เกิดปัญหาต่าง ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงในระบบนิเวศจนส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมของภูเก็ตมากมาย การเปลี่ยนแปลงสภาพของป่าไม้ ภูเขา อันเกิดจากการพัฒนาของภูเก็ต อย่างรวดเร็วขาดการวางแผน และการละเลยของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เช่นการบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อปลูกยางพาราในพื้นที่ไม่เหมาะสมเช่นกรณีของเขานาคเกิด ตำบลฉลอง หรือกรณีเขาพระแทว ตำบลป่าคลอก อำเภอถลาง ได้ก่อให้เกิดปัญหามากมายตามมาเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพป่า เช่น เกิดการพังทลายของหน้าดิน และถูกพัดไหลลงตามแม่น้ำลำคลองจนเกิดปัญหาตื้นเขินของแม่น้ำลำคลองหลายสาย ป่าไม้เป็นตัวชลอความเร็วของกระแสน้ำที่ไหลจากภูเขาลงสู่ชุมชนการเปลี่ยนแปลงสภาพของป่าไม้จึงเป็นการทำลายตัว  ชลอความเร็วของกระแสน้ำลงด้วย
 การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ส่งผลกระทบมากมาย เช่น แม่น้ำ ลำคลองตื้นเขินจะไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้ เป็นเหตุให้วิถีชีวิตของชุมชนริมน้ำต้องเปลี่ยนไป เช่น ชุมชนเกษตรต้องประสบกับปัญหาความไม่แน่นอนของธรรมชาติเกิดปัญหาน้ำหลาก น้ำท่วม เป็นต้น ส่งผลให้แรงงานบางส่วนที่ต้องเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตเข้าสู่การรับจ้างแรงงานในสถานประกอบการต่าง ๆ
 2. ระบบนิเวศชายฝั่ง เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่สำคัญของสัตว์น้ำรวมถึงแหล่งทรัพยากรชายฝั่งอื่น ๆ เช่น บริเวณชายฝั่งตะวันออก ระบบนิเวศของป่าชายเลน หญ้าทะเล เป็นต้น ส่วนชายฝั่งตะวันตกเป็นแหล่งปะการัง และหาดทรายอันสวยงาม ซึ่งเป็นปัจจัยเกื้อหนุนต่อการเจริญเติบโตของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวในปัจจุบัน
 ระบบนิเวศป่าชายเลน  เป็นแหล่งที่อยู่สำคัญของสัตว์น้ำ เป็นแนวกำแพงป้องกันคลื่นลมให้กับภูเก็ตได้เป็นอย่างดี ระบบนิเวศป่าชายเลนมีอยู่มากบริเวณชายฝั่งตะวันออกของเกาะ พื้นที่สำคัญ เช่น ป่าชายเลน คลองอู่ตะเภา ป่าชายเลนคลองท่ามะพร้าว ป่าชายเลนคลองพารา ป่าชาย
เลนคลองบางโรง ป่าชายเลนคลองท่าเรือ ป่าชายเลนคลองบางชีเหล้า และคลองท่าจีน เป็นต้น
 ระบบนิเวศหญ้าทะเล ปรากฏบริเวณชายฝั่งที่มีลักษณะพื้นดินเป็นโคลนปนทรายและมีน้ำลึกประมาณ 1-3 เมตร แหล่งหญ้าทะเลเป็นที่อาศัยที่สำคัญของสัตว์น้ำโดยเฉพาะ ปลา ปู กุ้ง แหล่งหญ้าทะเลที่สำคัญของภูเก็ตพบบริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออก พื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในเขตอำเภอถลาง เช่น บริเวณ บ้านยามู บ้านป่าคลอก บ้านบางโรง บ้านพารา เป็นต้น

หญ้าทะเล

 ระบบนิเวศปะการัง  แนวปะการังที่พบในภูเก็ตส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณแนวชายฝั่งด้านทิศตะวันตกของเกาะ ตั้งแต่หาดในยาง  หาดสุรินทร์ หาดบางเทา หาดกมลา  หาดป่าตอง หาดกะรน หาดกะตะ หาดในหาน หาดราไวย์ และตามเกาะต่าง ๆ ทางด้านใต้ของเกาะภูเก็ต ได้แก่ เกาะเฮ  เกาะโหลน เกาะรายาน้อย เกาะรายาใหญ่  หินมูสัง เป็นต้น แนวปะการังรอบเกาะภูเก็ตปัจจุบัน        ส่วนใหญ่อยู่ในสภาพเสื่อมโทรม มีเพียงบางแห่งที่ยังอยู่ในสภาพค่อนข้างดี เนื่องจากภูเก็ตมีการขยายตัวทางการท่องเที่ยวรวดเร็วมาก ทำให้มีการใช้ประโยชน์จากปะการังสูงขึ้น กิจกรรมต่าง ๆ ดังกล่าว อันประกอบด้วย การดำน้ำ การตกปลาและการประมง ตลอดจนการพัฒนาในบริเวณแนวชายฝั่งเพื่อรองรับกิจกรรมการท่องเที่ยว ได้แก่ โรงแรม ที่พัก ถนนและสิ่งสาธารณูปโภคต่าง ๆ ทำให้เกิดความเสื่อมโทรมของปะการัง  นอกจากนี้ยังเกิดจากการทอดสมอเรือของเรือนำเที่ยว การเหยียบย่ำและเก็บปะการังไปเป็นของที่ระลึกหรือเพื่อการค้า การระเบิดปลาและปัญหาน้ำเสียจากโรงแรมและตะกอนจากการก่อสร้าง ทั้งการสร้างถนนและการก่อสร้างอาคารต่าง ๆ
 ปัญหาต่าง ๆ ดังกล่าวได้รับความสนใจที่จะดำเนินการแก้ไขโดยฝ่ายต่างในพื้นที่พอสมควร ทั้งภาครัฐและภาคเอกชน เช่น การติดตั้งทุ่นผูกเรือ การติดตั้งป้ายอนุรักษ์ปะการัง การจัดงานรณรงค์และฝึกอบรมเพื่อให้ความรู้ ความเข้าใจเรื่อปะการัง ตลอดจนการประชาสัมพันธ์รูปแบบต่าง ๆ.