(ชาย)ผู้เติมชีวิต

ให้พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ภูเก็ต

ปิ่น บุตรี

สถาปัตยกรรมชิโน-โปรตุกีส อาคารพิพิธภัณฑ์เหมืองแร่

 …ฟ้าสวย ทะเลใส โรงแรมใหญ่ สรรพอาหาร สถานบันเทิง สำหรับเมืองท่องเที่ยวที่โลกคุ้นเคยแห่งนี้คงจะไม่พอเสียแล้ว การที่ภูเก็ตจะเป็นเมืองท่องเที่ยวนานาชาติ เป็นเมืองนานาชาติ หรือกระทั่งเป็นเมืองสามัญที่มีความปกติสุขโดยไม่ต้องยึดโยงขึ้นกับนานาชาติอย่างมากนั้น เราต้องเร่งสร้างสรรค์สิ่งที่เป็นรากเหง้าที่มีคุณค่าของเราเองให้ปรากฏ จำเป็นต้องกลับไปเรียนรู้จากอดีตก็ต้องทำพร้อมไปกับแสดงให้อาคันตุกะที่มาจากต่างแดนได้รู้จักเนื้อหาสาระของความเป็นภูเก็ต 
 
 ในส่วนของแหล่งการเรียนรู้และสถานที่แสดงกิจกรรมของท้องถิ่นที่มีคุณค่านั้น นิมิตหมายก็คือ ภูเก็ตกำลังสร้างพิพิธภัณฑ์ใหม่ ๆ ขึ้น มีการพัฒนาพิพิธภัณฑ์เดิม เริ่มมีการรวมตัวกันเป็นเครือข่าย รวมไปถึงสถานที่ท่องเที่ยวที่มีกิจกรรมหรือข้อมูลความรู้ประกอบ ทั้งภาครัฐและเอกชน นั่นก็คือ ภูเก็ตกำลังขยับตัวไปสู่เมืองแห่งการเรียนรู้และการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมโดยมีพิพิธภัณฑ์เป็นทัพหน้า… 

 ข้อความข้างต้น ผมคัดมาจาก คอลัมน์ทอดสมอ Drop Anchor หนังสือ ภูเก็ตภูมิ Phuket Scape ที่ร่ายบรรเลงเพลงอักษรโดย บรรณาธิการบริหาร 

 
 โดยส่วนตัวผมไม่รู้จักเขาหรอก รู้แต่ว่าข้อความนั้นโดนใจและเข้ากันอย่างดีกับสิ่งที่ผมไปประสบพบเจอมา เพราะการไปภูเก็ตหนล่าสุดผมไปเจอกับพิพิธภัณฑ์ใหม่ในภูเก็ตเข้า(อันที่จริงสร้างมาได้สักพักแล้วล่ะ แต่มันถือว่าใหม่สำหรับผมเพาะเพิ่งเคยมาเที่ยวเป็นครั้งแรก) 
 
 พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ คือ พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ สร้างอย่างสวยงามด้วยสถาปัตยกรรมชิโน-โปรตุกีส บนพื้นที่ทำเหมืองเก่า มีเนื้อที่กว้างขวาง ตัวอาคารมีขนาดใหญ่โตเอาการ 
 
 พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ สร้างขึ้นในปี 2549 ปัจจุบันยังไม่เสร็จสมบูรณ์ เหลืออีกประมาณ 20 % แต่เปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมได้แล้ว 
 
 พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ จัดแสดงในคอนเซ็ปต์ เปิดลับแลม่านฟ้า เกาะพญามังกรทอง แบ่งส่วนจัดแสดงหลักออกเป็นภายนอกและภายใน ภายนอก ในอนาคตจะทำเป็นเหมืองแร่จำลอง มีเรือขุด รางแร่ ฯลฯ มาจัดแสดงให้ชม ส่วนภายใน(อาคาร) แบ่งเป็นส่วนต่าง ๆ อาทิ โปท้องหง่อก่ากี่ แสดงรูปแบบของอาคารชิโน-โปรตุกีส พร้อมด้วยรถสองแถวไม้แบบภูเก็ต(รถโปท้อง) ชินวิถี จัดเป็นส่วนรับแขกของบ้านเศรษฐีนายเหมืองในอดีต ตกแต่งอย่างหรูหรา อัญมณีนายหัวเหมือง แสดงข้าวของมีค่าหายาก สิ่งละอันพันละน้อยที่เกี่ยวข้องกับแร่ 
  
 

อ.สมหมาย เติมชีวิตให้พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่

ด้วยการลงทุนลากรถ(หล่างเชี้ย)เอง

 ครับ นั่นเป็นตัวอย่างน้ำจิ้มแบบเบาะ ๆ ของพิพิธภัณฑ์ ซึ่งหากที่นี่มีเพียงแค่นี้ ผมเดินเที่ยวแบบผ่าน ๆ เพียงแค่นั้น บอกตามตรงว่ามันสุดจืดชืดชาแถมแทบไม่ได้อะไรติดหัวกลับไปนอกจากภาพถ่าย 
 
 แต่ประทานโทษ!?! พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ มันมีชีวิต เพราะมีคนไปเติมชีวิตให้กับมัน ซึ่งเขาคนนั้นก็คือ ผศ.สมหมาย ปิ่นพุทธศิลป์ ปราชญ์พื้นเมืองผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ วิถีชีวิตและวัฒนธรรมของภูเก็ตชนิดหาตัวจับยากคนหนึ่งของเมืองไทย 
 
 แต่ประทานโทษอีกครั้ง!?! วันนี้มีคนจับตัวเป็น ๆ ของอาจารย์สมหมายได้ ด้วยการโทร.ไปเรียกอาจารย์ในวันหยุดพักผ่อนให้รีบขับรถออกจากบ้านมาทำหน้าที่ไกด์กิตติมศักดิ์ นำชมพิพิธภัณฑ์เหมืองแร่แบบฟรี ๆ ไม่มีชาร์จ(แต่อาจารย์ต้องเสียทั้งค่าน้ำมัน เสียเวลา) หะแรก ผมรู้สึกเกรงใจอย่างมากเพราะนี่มันเป็นการรบกวนอาจารย์มากเกินไป 
 
แต่ประทานโทษครั้งที่สาม!?! เจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์ผู้โทร.ตามบอกว่า ถ้าอาจารย์ไม่ติดธุระสำคัญที่ไหนเรื่องแบบนี้แกยินดีมาก เพราะทุกวันนี้ เรื่องราวน่าสนใจในวิถีดั้งเดิมของภูเก็ตมันถูกโลกทุนนิยมกลืนกินหายไปเรื่อย ๆ จนอาจารย์อดเป็นห่วงไม่ได้ว่าถ้าไม่ร่วมกันอนุรักษ์ดูแลมันอาจจะสูญสลายไปในวันเวลาอันใกล้นี้ 
 
 อีกอย่างหนึ่งพิพิธภัณฑ์เหมืองแร่แห่งนี้ อาจารย์เป็นผู้ออกแบบจัดแสดงชนิดเข้าเนื้อ คือนอกจากไม่ได้เงินแล้วยังต้องบริจาคข้าวของสะสมอีกมากมายให้กับพิพิธภัณฑ์เพื่อเป็นวิทยาทาน แต่เพราะนี่มันคือ ความสุข ของชายคนหนึ่ง ที่รัฐมนตรีขี้ฉ้อเศรษฐีขี้โกงรวยระดับหมื่นล้านแสนล้านมิอาจสัมผัสได้ 
 
แถมความสุขของอาจารย์จากการนี้เมื่อมาถ่ายทอดให้ผมกับเพื่อน ๆ ฟัง พลอยทำให้เราสมสุขสนุกเพลิดเพลินตามไปด้วย 
 
งานนี้พออาจารย์มาถึง แกก็ขอตัวแป๊บ ไปเปลี่ยนเสื้อพื้นเมืองแบบจีนสีแดงสดพร้อมลวดลายมาสวมใส่เพื่อให้พวกเราอินกับบรรยากาศ ก่อนจะเรียกเสียงฮาด้วยการเชิญผู้สาวหนึ่งนางให้เป็นเจ้าหญิงขึ้นไปนั่งรถลากหรือรถเจ๊ก โดยมีอาจารย์ทำหน้าที่เป็นสารถีลากรถเจ๊ก(หล่างเชี้ย)พาผู้สาวไปส่งยังห้องแรกของพิพิธภัณฑ์ พร้อมอธิบายความไป ด้วยใบหน้ายิ้มแย้ม ทำให้รถเจ๊กที่จอดทิ้งไว้เฉย ๆ มีชีวิตขึ้นมาทันที เพราะถูกนั่งได้จริง ลากได้จริง และคนลากก็เหนื่อยจริงด้วย 
 

ห้องจัดแสดงรถสองแถวไม้(โปท้อง)แบบภูเก็ต

 ฉากต่อมาอาจารย์สมหมายพาเข้าไปรู้จักความเป็นชิโน-โปรตุกีส ซึ่งคนภูเก็ตเรียกว่า อังมอเหลา อันหมายถึงบ้านเรือนแบบฝรั่งของบรรดาเศรษฐีหรือนายเหมืองในอดีต แล้วต่อด้วยรู้จักวิธีแบบจีนด้วยการทำให้ชุดรับแขกที่ตั้งไว้ตายๆนั่นมีชีวิตมีเรื่องราวด้วยการเชิญสาวเจ้าคนใหม่ไปนั่งจิบน้ำชาร้อนๆของจริงในฐานะอาคันตุกะโดยมีอาจารย์เป็นเจ้าบ้าน 
 
 ต่อจากนั้นอาจารย์ก็พาไปให้ข้อมูลอย่างรอบด้าน เรียบง่าย แต่สนุก เพลิดเพลิน เติมชีวิตให้กับห้องอื่นๆในพิพิธภัณฑ์อีก ไม่ว่าจะเป็น 
 
 พาไปรู้จักเงินโบราณ จากหอยเบี้ย มาถึงเงินปึก เงินเหรียญ เงินแบ๊งก์ พร้อมให้ลองจับเงินปึกดีบุกทรงขนมครกดู เพื่อให้รู้กันว่ามันหนักประมาณไหน 
 
 การให้ความรู้เรื่องชื่อของภูเก็ตในอดีตว่า เดิมนั้นใช้ชื่อภูเก็จ อันหมายถึงภูเขาแก้วมาตั้งแต่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ โดยมีเอกสารและงาช้างตราประทับมณฑลภูเก็จเป็นเครื่องยืนยัน 
 
 ส่วนห้องจัดแสดงเกี่ยวกับเหมืองแร่อันเป็นธีมสำคัญของพิพิธภัณฑ์ อาจารย์นอกจากให้ข้อมูลเหมืองประเภทต่างๆที่ประกอบด้วย เหมืองแล่น เหมืองรู(เหมืองปล่อง) เหมืองหาบ เหมืองฉีด เหมืองสูบ เหมืองเรือขุดแล้ว ยังให้อาสาสมัครลงไปทดลองร่อนแร่ของจริงชนิดเปียกจริง ได้ผงแร่ออกมาจริงๆให้จับต้องกัน หรืออย่างที่ห้องมีเวทีงิ้ว ก็ชวนคนขึ้นไปเล่นงิ้วบนเวทีกันเป็นที่สนุกสนาน 
 
 เรียกได้ว่าเมื่ออาจารย์สมหมายไปยังห้องไหน นอกจากจะอธิบายความได้อย่างกระจ่างแจ้งสนุกสนานแล้ว แกยังดึงความโดดเด่นของสิ่งของ ข้าวของเครื่องใช้ และสิ่งจัดแสดงต่างๆออกมาอย่างเด่นชัด มีชีวิตชีวา จนผมพลอยอินไปกับสิ่งนั้นๆด้วย ซึ่งที่พิพิธภัณฑ์แห่งนี้มีชีวิตชีวาขึ้นมามากโข ส่วนสำคัญก็มาจาก อ.สมหมายนี่แหละ 
 

โมเดลจำลองวิถีการทำเหมืองแร่  เหมืองหาบ

 อย่างไรก็ตามหากผมจบบทความตอนนี้แบบนี้มันก็ดูจะแฮปปี้เอนดิ้งแบบละครไทยน้ำเน่าหลังข่าวเกินไป เพราะก่อนล่ำลาจากพิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ อ.สมหมาย พูดเหมือนตัดพ้อว่า 
 
 ทุกวันนี้ผมเป็นแค่อาสาสมัครของพิพิธภัณฑ์คนหนึ่ง เป็นคนเล็ก ๆที่มาช่วยด้วยใจเท่าที่จะทำได้ เพราะอยากให้คนไทยได้เรียนรู้ถึงรากเหง้าของตัวเอง 
 
 คำพูดของอาจารย์เล่นเอาผมจุกเหมือนกัน เพราะทุกวันนี้สภาพการณ์ของพิพิธภัณฑ์ส่วนใหญ่ในประเทศคือ ไม่ค่อยมีคนสนใจเข้าชมทั้งๆที่เป็นแหล่งความรู้ชั้นดี ส่วนภาครัฐก็ไม่เหลียวแลหรือช่วยเหลือบ้านตามอัตภาพในกรณีมีคนร้องขอ 
 
 พิพิธภัณฑ์ไหนถ้าได้บุคลากรดีมีใจมุ่งมั่น ได้คนช่วยสนับสนุน มีทุนรอนพอเลี้ยงตัว ก็ดีหน่อย ส่วนพิพิธภัณฑ์ไหนขาดแคลนทุนทรัพย์ ขาดบุคลากร ก็คงต้องๆอยู่ไปวัน ๆ ตามยถากรรม ซึ่งถ้าภาครัฐและคนในสังคมกระแสหลักหันมาให้ความสำคัญกับแหล่งท่องเที่ยวเรียนรู้ประเภทพิพิธภัณฑ์มากขึ้นกว่านี้ แม้เพียงแค่ 1 ใน 5 ของความใส่ใจที่มีต่อหมีแพนด้า 
 
 ประเทศนี้คงมีพิพิธภัณฑ์ดี ๆ เพิ่มขึ้นอีกเยอะเลย 
 

 ***************************************** 
 
พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ ตั้งอยู่ที่ หมู่ 5 ถนนเหมืองท่อสูง สายกะทู้-นาเกาะ ต.กะทู้ อ.กะทู้ จ.ภูเก็ต เดิมเปิดให้เข้าชมฟรี แต่ปัจจุบันจำเป็นต้องเก็บค่าเข้าชมเพื่อมาบำรุงพิพิธภัณฑ์ดังนี้ ผู้ใหญ่ 50 บาท นักศึกษา 20 บาท เด็ก 10 บาท ผู้สูงอายุและคนพิการชมฟรี พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ เปิดวันเวลาราชการ 8.30-16.30 น. 

อ้างอิง

http://www.thaiblognews.com/%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95-%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%9E/