๒.๓.๒ ภาษาไทยถิ่นภูเก็ตคำยืมอนันต์ อารีย์พงศ์ --------------
ภูมิหลังคำยืม
สำเนียงบอกภาษา กิริยาบอกตระกูล ภาษาท้องถิ่นเป็นปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญในการศึกษาวิจัยเชิงอนุรักษ์วัฒนธรรม และพัฒนาเผยแผ่ เพื่อประโยชน์ต่ออนุชนรุ่นหลังต่อไป
วัฒนธรรมภาษาไทยถิ่นภูเก็ตมีหลายหลากมากคำ บ้างเกิดจากวัฒนธรรมภาษาอื่นอันเป็นมรดกภาษาของกลุ่มชนนั้น ๆ แต่ละกลุ่มนิยมใช้คำยืมจากภาษาอื่น ซึ่งอาจเป็นคำยืมโดยตรงจากภาษานั้นหรือคำยืมมาจากภาษาอื่นอีกทอดหนึ่ง
นับตั้งแต่สมัยกรุงธนบุรี จนถึงต้นสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีชาวจีนอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในภาคใต้เป็นจำนวนมาก ทั้งบริเวณฝั่งตะวันออกและฝั่งตะวันตก จึงเป็นเหตุให้คำภาษาจีนและวัฒนธรรมอื่น ๆ ของจีนเข้ามาปะปนในภาคใต้
ชาวจีนได้อพยพเข้ามาในจังหวัดภูเก็ต ประกอบอาชีพค้าขายและทำเหมืองแร่ ชาวจีนเหล่านั้นส่วนใหญ่เป็นชาวจีนฮกเกี้ยน รองลงมาก็เป็นชาวจีนแต้จิ๋ว แคะ กวางตุ้ง ไหหลำ ในส่วนของภาษาจีนถือได้ว่า ภาษาจีนฮกเกี้ยนเป็นภาษาสำคัญที่ใช้มากกว่าภาษาจีนท้องถิ่นอื่น
ชาวจีนฮกเกี้ยนที่อพยพเข้ามาในจังหวัดภูเก็ต ส่วนใหญ่มักอาศัยอยู่ในประเทศมาเลเซียมาก่อน และได้รับเอาวัฒนธรรมทางภาษาที่หลายหลากมาเผยแผ่ในจังหวัดภูเก็ต เช่น ภาษามลายู ภาษาอังกฤษ และมีภาษาอื่นปนอยู่ด้วย
โรงเรียนสอนภาษาจีนในจังหวัดภูเก็ต ครูสอนให้อ่านออกเสียงภาษาจีนกลาง(แมนดาริน) คำแปลเป็นภาษาจีนฮกเกี้ยน หรือควบด้วยภาษาไทยกลาง(ภาษาถิ่นกรุงเทพฯ) ตามแต่ภูมิความรู้ของครูผู้สอน เมื่อคนจีนต่างภาษาถิ่นกำเนิดสนทนากันมักใช้ภาษาจีนฮกเกี้ยนเป็นสื่อกลาง ยกเว้นคนจีนในกลุ่มภาษาท้องถิ่นกำเนิดเดียวกัน จึงใช้ภาษาท้องถิ่นกำเนิดของตนเอง
นักเรียนที่ผ่านการศึกษาจากโรงเรียนสอนภาษาจีน จึงสามารถเรียนรู้ได้หลายภาษา นำไปประยุกต์ใช้ในงานอาชีพได้ คือ ภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถิ่นภาคใต้ ภาษาอังกฤษ ภาษาจีนกลาง ภาษาจีนฮกเกี้ยนและภาษาจีนถิ่นกำเนิดบรรพชน แต่ถ้าบิดามารดาต่างกันในภาษาถิ่นกำเนิด บุตรธิดาก็จะได้เรียนรู้เพิ่มขึ้นอีกหนึ่งภาษา เช่น บิดามารดามีภาษาจีนถิ่นกำเนิดเป็นภาษาจีนแคะกับภาษาจีนกวางตุ้ง เป็นต้น
ในอดีตคำภาษาไทยถิ่นภูเก็ตที่เป็นคำยืมภาษาจีน มีคำศัพท์และสำเนียงจีนฮกเกี้ยนปนอยู่เกือบทุกประโยค ทั้งผู้พูดภายในและนอกชุมชนชาวจีน
คำศัพท์ในภาษาจีนถิ่นเดิมที่ชาวจีนฮกเกี้ยนใช้พูดกันนั้นย่อมชัดเจนดี แต่ก็อาจเปล่งเสียงเพี้ยนไปบ้าง เมื่อประกอบเป็นคำภาษาถิ่นไทยใต้ เนื่องจากท้องถิ่นกำเนิดเดิมในมณฑลฮกเกี้ยนมีอาณาเขตกว้างขวางมาก ภาษาถิ่นฮกเกี้ยนจึงแตกต่างไปในแต่ละอำเภอ เช่น คำว่า หมู อาจออกเสียงเป็น ตู ตี หรือ ตือ หรือคำว่าปลาหากออกเสียงแล้วอาจเป็นคำแสลงหูในภาษาไทย เป็นต้น
ชาวจีนฮกเกี้ยนเมื่อเปล่งเสียงคำยืมที่มาจากภาษาอื่น เช่น ภาษามลายู หรือภาษาอังกฤษ เป็นต้น ปรากฏว่าเพี้ยนไปจากภาษาเดิมมาก เนื่องจากชาวจีนฮกเกี้ยนรุ่นก่อน ๆ ที่ไม่ได้เรียนพูดภาษาไทยหรือภาษาอังกฤษ จะพูดออกเสียงคำควบกล้ำไม่ได้ แม้กระทั่งออกเสียงพยัญชนะไทยบางตัวก็ไม่ได้ เช่น ด-เด็ก หรือ ร-เรือ เสียงที่เปล่งออกมาเป็น ล-ลิง เป็นต้น
ด้วยสำเนียงจีนฮกเกี้ยนที่พูดกันแพร่หลายในประเทศมาเลเซีย ซึ่งเพี้ยนไปจากภาษาเดิม ต่อมาคำศัพท์เหล่านั้นได้แพร่หลายกลายมาเป็นคำภาษาถิ่นภูเก็ต
ภาษาถิ่นภูเก็ตจึงเป็นภาษาถิ่นไทยใต้ที่มีเอกลักษณ์โดยเฉพาะซึ่งไม่เหมือนใครมีและไม่มีใครเหมือน.
คำยืมภาษาจีนฮกเกี้ยน ภาษาไทยถิ่นใต้เป็นวัฒนธรรมประจำท้องถิ่น ภูมิสัณฐานภาคใต้กำเนิดรากฐานแห่งความดี ความงาม ความเป็นระเบียบเรียบร้อย และความเหมาะสม เป็นสื่อกลางแสดงความคิดเห็นภูมิธรรมจากใจ ภาษาท้องถิ่นที่ยอมรับของสังคมทั่วไป มีการสืบทอดต่อกันมา ซึ่งวัฒนธรรมในวิถีชีวิตของมนุษย์ เป็นสิ่งไม่หยุดนิ่ง มีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงและมีกระแสการปรับตัวเองให้เหมาะสมอยู่เสมอ
คำยืมภาษาจีนฮกเกี้ยนที่ใช้ในในภาษาไทยถิ่นภูเก็ตมีอยู่มากมาย ณ ที่นี้ขอนำเสนอภาษาไทยถิ่นภูเก็ตบางส่วนที่เป็นคำยืมภาษาจีนฮกเกี้ยน ซึ่งยืมมาจากคำศัพท์ภาษาอื่นอีกทอดหนึ่ง คือคำศัพท์ที่มาจากภาษามลายู หรือภาษาอังกฤษ เป็นต้น
คำศัพท์เหล่านั้น อาจจำแนกได้เป็น ๒ กลุ่มใหญ่ ๆ ดังนี้ คือ กลุ่มคำศัพท์ที่นิยมแพร่หลายเป็นภาษาถิ่นภูเก็ต และกลุ่มคำศัพท์ที่ไม่ค่อยแพร่หลายมากนัก ดังต่อไปนี้
กลุ่มคำศัพท์ที่นิยมแพร่หลายมาก กลุ่มคำยืมภาษามลายู เช่น
คำมลายู คำถิ่นใต้ ความหมาย
Janji ชันชี สัญญา,นัดหมาย
Bawang บาหวั้ง หัวหอมใหญ่,
Nanas หย่านัด สับปะรด
Kepek ก่าเป๊ะ(เป๊ะ) ภาชนะตักน้ำจากบ่อ
ฯ ล ฯ กลุ่มคำยืมภาษาอังกฤษสำเนียงจีนฮกเกี้ยน เช่น
คำอังกฤษ คำถิ่นใต้ ความหมาย
Try ตาหล้าย ทดลองดู,ทดสอบดู
Spanner สี่ปันหน้า กุญแจปากตายหรือกุญแจเลื่อน
Cheroot จูลูด บุหรี่มวนโตมวน
ด้วยใบพืช คล้าย
ซิก้าร์
Opium อาเผี่ยน ฝิ่น
Survey เสะ ๆ เตร่ตระเวนไปรอบ ๆ
Texi เต๊กซี่ รถสามล้อรับจ้าง
Motor car มอตอก้า รถยนต์
Lorry ล้อหลี้ รถบรรทุก
Commission กำเซียน ค่านายหน้า
Coffee โกปี กาแฟ
Godown หงู่ลั้ง,โก่ลั้ง กุดัง,โกดัง
ฯ ล ฯ กลุ่มคำยืมภาษามลายูสำเนียงจีนฮกเกี้ยน เช่น
คำมลายู คำถิ่นใต้ ความหมาย
Tolong, โต่หลง, ขอความกรุณา,
Tulong โต้หลง สงเคราะห์,ช่วย
Tabek ตาเบ๊ะ วันทยาหัตถ์
Pasar บ่านซ้าน ตลาดสด
Dobi โลบี ร้านซักรีด
Lelong เหล่ล้อง เลหลัง
Kopi โกปี กาแฟ
KuehTalam โก้ยตาลาม ตะโก้ใบเตย หรือขนมถาด
Sutong เซ็วตง ปลาหมึก
Roti โหล่ตี ขนมปัง
Sambal,(Sambar) ส่ำบ่าย น้ำพริกสูตรมลายู
Ceylon เส่ล้อง, ชาฝรั่ง,ชาซีลอน,
เส่ล้องเต๋ หรือชาลังกา
Tepong อ่าโป๊ง ขนมชนิดหนึ่ง,หรือกระโปรงทอง
Rokok โหล่โก๊ะ ยาสูบมวนด้วยใบจาก
Sabun ซาบุ๋น สบู่
Tongkat ตงกัต ไม้เท้า
KainTuala ต่อล้า ผ้าเช็ดตัว
Guni หงู่หนี้ กระสอบป่าน
Saksi ซักสี่,เซกสี่ สักขี,พยาน (ส.สากษี, ป.สักขี)
Bintang ปินตั้ง ดาว,เหรียญตรา
Potong โปตอง ขับรถแซงขึ้นหน้า (ตัดหน้าหรือปาดหน้า)
Tumpang หล่องปัง โดยสาร(รถ),
Tahan ตาหั่น อดทน,ห้าม,กัน,หรือแจ้งให้หยุด
Lelang เหล่ล้อง เลหลัง,ขายทอดตลาด
Kuli กู่หลี้ กุลี,กรรมกร
Untong อุนต่อง โชคดี,,มีกำไร,ร่ำรวย,มั่นคง
Suku ซูกู้ เสี้ยว,ส่วน ๑ ใน ๔
Bale บาเหล เตียงไม้นั่งนอนเล่น
Pakai ปาเก กำลังใช้งาน, ของส่วนตัว
ฯ ล ฯ กลุ่มคำศัพท์ที่นิยมแพร่หลายน้อย ได้แก่
คำมลายู จีนฮกเกี้ยน ความหมาย
Kawin,Kahwen เกาอิน,เกาหงิน แต่งงาน
Kaya ก่าย้า สังขยาชนิดเหลว (ใช้ทาขนมปัง)
Kosong โกซ้ง น้ำแข็งเปล่า
Timun ตี่บุ่น แตงกวา,อาจาด
Balachan บาลาจัน กะปิ
Pinang ปิ่นหนาง หมาก
Asam อ่าซ้อม ส้ม
อ่าซ้อมโก มะขามเปียก
Kapok ก่าปกหมี นุ่น
Puteh ปูเต้,เป่าเต๋ ชมพู่น้ำดอกไม้
Nangka หนั่งกา ขนุน
Atap อ่าตับ ต้นจาก
Barusan บาลู เมื่อกี้นี้
Saki ซากี้ ปุ้งกี๋
Sampah ซำป่า ขยะ
Dukun ลอกุน แพทย์ปัจจุบัน
Suka ซูกะ ชอบ,พอใจ
Sepak เส่ปัก เตะ
Agak อากะ กะ,ประมาณ
Kawan ก่าวอวน เพื่อน,สหาย,แฟน
Kapala กาปาลา หัวหน้างาน,ศีรษะ (เทียบ Head, กบาล)
Tukang ตู่กัง ช่าง
Mata มาต๋า ตำรวจ
Jamban เยี้ยมหงาน ส้วม
Barangkali บังกาลี บางที
Patut บาตุ๊ด สมควร,เหมาะสม
Pandai ป่านหล้าย เก่ง,ฉลาด
Laksa ลักซา ขนมจีน
Lotong หลอกถ้อง หญิงใจง่าย (คำด่า)
Baba บ๊าบา บ้าบ๋า,ชายลูกครึ่ง
Yaya หย่าย้า ย่าหยา,หญิงลูกครึ่ง
ฯลฯ กลุ่มคำยืมภาษาอังกฤษและอื่น ๆ
คำภาษาอื่น ถิ่นใต้ ความหมาย
Ice-cream เกี้ยดเหล้ง ไอศกรีม
Slide rule เก้สึ้งเฉ็วะ ไม้บรรทัดคำนวณ(สไลด์รูล)
Head กังถาว หัวหน้างาน (เทียบ . กาปาลา)
Hoist คีตั่งเก่าอ้า เครื่องกว้าน,ชักรอก
Latex หนี่จุ้ย ยางพาราเหลว
Macaroni คังซิมหุ้น มักกะโรนี
Ping-pong ปิ่งป๊อง ลูกปิงปอง,
Table Tennis พะปิ่งป๊อง กีฬาปิงปอง
Price Current หั่งเจ๋ง,หั่งเช้ง ราคาตลาด
Toffee อั่งหม่อถึง ทอฟฟี่
P^ao หมี่เปา ขนมปัง (เทียบ โปตุเกส)
ฯ ล ฯ ลักษณะการใช้คำภาษาถิ่นภูเก็ต
ภาษาจีนสำเนียงชาวจีนฮกเกี้ยน เข้ามามีอิทธิพลต่อภาษาถิ่นภูเก็ตมากที่สุด แต่ก็เป็นเพียงอิทธิพลในระดับคำเท่านั้น กล่าวคือ เป็นการยืมคำแต่อย่างเดียว โดยการแทรกคำแทนคำไทยถิ่นใต้ในประโยค ไม่ใช่แทนคำทั้งประโยค หากใช้ภาษาจีนฮกเกี้ยนทั้งประโยค ก็ไม่ใช่ภาษาถิ่นไทยใต้จังหวัดภูเก็ต แต่เป็นคำจีนที่ใช้เป็นสื่อสนทนาระหว่างคนจีนด้วยกัน
คำถิ่นภูเก็ตที่แทรกด้วยคำจีนฮกเกี้ยน มีลักษณะการใช้คำประสมในประโยคหลากหลายเป็นภาษาถิ่นภูเก็ตโดยเอกลักษณ์เฉพาะไม่เหมือนภาษาถิ่นไทยจังหวัดอื่น
การสร้างคำประสมและประโยค
การสร้างคำประสม
คำจีนฮกเกี้ยน คำถิ่นภูเก็ต คำกรุงเทพฯ
ทิเต็ง ทิเต็ง,เหล็กโคน ตะปู
โฮยฉิด โฮยฉิด,เหล็กไฟ ไม้ขีดไฟ
หี้โหล หี้โหล,ฝีในท้อง วัณโรค
ล้อหลี้ ล้อหลี้,รถล้อหลี้ รถบรรทุก
เต็กสี้ เต็กสี้,รถเต็กสี้ รถสามล้อ
โฮเหลี่ยว ของโฮเหลี่ยว ของดี
ข้อเต่ เปาข่อ กระเป๋ากางเกง
หงู่หนี่เต่ ถุงหงู่หนี้ กระสอบป่าน
โต๊ะป่อ ผ้าโต๊ะป่อ,ผ้าร้าย ผ้าเช็ดโต๊ะ,ผ้าขี้ริ้ว,
เฉ้าหู ปลาเฉ้าหู ปลาเล็กปลายน้อย,ปลาเบ็ดเตล็ด
ก่อเจี่ยนหู ปลาก่อจ๊าน ปลาขายเหมา (ประเมินราคาถูก)
หยิ่วหู(จีน) ปลาหยิ่วหู ปลาหมึก
เซ็วตง(มลายู) ปลาเซ็วตง ปลาหมึก
เปี้ยะเต็ง เกียงเปั้ยะเต็ง ตะเกียงแขวนข้างฝา
กิ่มสั่วหู ปลากิ่มสั่ว ปลาสร้อยทอง
ฯลฯ การสร้างประโยค
คำถิ่นภูเก็ต คำถิ่นใต้ คำกรุงเทพฯ
ข้าวหว้ากินแล้ว ข้าวฉ้านกินแล้ว ข้าวฉันกินแล้ว
โกปี้ซึ้งหนึ่งจอก โกปี้เย็นหนึ่งจอก กาแฟเย็นหนึ่งแก้ว
พอหว้าไปถึงลงเฉ้าป้อเลย พอฉ้านไปถึงลงหนามเลย พอฉันไปถึงลงสนามเลย
อีเฉี้ยข้าวหว้า แกเลี้ยงข้าวฉ้าน เขาเลี้ยงข้าวฉัน
ข่อหลู้เอี๊ยนจัง นับเพลาตนโก้จัง กางเกงคุณโก้จัง
ขับปาเกไป ขับรถส่วนตัวไป ขับรถส่วนตัวไป
ตาหล้ายแล ลองแล ทดลองดู
ตาหั่นล้อหลี้ไว้ ห้ามรถล้อหลี่ไว้ ห้ามรถบรรทุกไว้
บ้านตุ้ยบิ่นว่าง บ้านปละโนว่าง บ้านตรงข้ามว่าง
น้ำจุ้ยตี๋เต็ม บ่อเก็บน้ำเต็ม อ่างเก็บน้ำเต็ม
อิ่วเจี่ยโก้ยหรอย เจี่ยโก้ยหรอย ปาท่องโก๋อร่อย
เสื้อนี้กำลังสี่เกี๋ย เสื้อนี้กำลังนิยม เสื้อนี้ติดแฟชั่น
เฉี่ยข่ำรถถีบ ขาตั้งรถถีบ ขาตั้งรถจักรยาน
อีเป็นคนต่งห่อ แกเป็นคนซื่อ เขาเป็นคนซื่อตรง
หลู้หล่องปังรถพ้อทง ตนพลอยรถจ้าง คุณอาศัยรถ๒แถว
คนยังตังกินหลี่เส็ก คนยังเบี้ยกินพวด คนมีเงินกินดอกเบี้ย
ฯลฯ
ภาษาไทยถิ่นภูเก็ตเป็นวัฒนธรรมประจำท้องถิ่น ประกอบด้วยปัจจัยทางภูมิสัณฐาน กาลสัณฐานและมนุษย์สัณฐานเป็นสื่อกลางแสดงความคิดเห็นภูมิธรรมจากใจ เป็นภาษาท้องถิ่นที่ยอมรับของสังคมทั่วไป มีการสืบทอดต่อกันมาซึ่งพลวัตวัฒนธรรมในวิถีชีวิตของมนุษย์ เป็นสิ่งไม่หยุดนิ่ง มีการเปลี่ยนแปลงและมีกระแสการปรับตัวเองให้เหมาะสมอยู่เสมอ
คำยืมภาษาจีนฮกเกี้ยนที่ใช้ในในภาษาไทยถิ่นภูเก็ตมีอยู่จำนวนมากที่หายเลือนรางไปจากความทรงจำตามกาลเวลา.
|
