คติชนในหมู่บ้านบางกรักใน อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา

๑. มุขปาฐะ
๑.๑ คำด่า
๑.๑.๑ ไอ้สัตว์(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๒.๒ อีนรก(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๓ ไอ้หมาเย็ดแม่ (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๔ อีเปรต(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๕ อีเวร(สมชาย ยาหวา ให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๖ อีชิงหมาเกิด(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๗ อีชาติหมา(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๘ อีหน้าหี(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๙ ไอ้หัวดอ(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑.๑๐ อีอุบาท(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒ คำแช่ง
๑.๒.๑ ไปเปลวต๊ะไอ้สัตว์(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๒.๒ ไปให้รถชนตายต๊ะไอ้เย็ดแม่(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๒.๓ ขอให้ตายโหง (ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๒.๔ ขอให้ฉิบหายกันทั้งตระกูล(สุรี ยาหวา รัให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๒.๕ ขออย่าให้เจริญ(สุรี ยาหวา ให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๒.๖ ขออย่าให้ได้พุดได้เกิด (สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)

๑.๓ คำพังเพย
๑.๓.๑ ปากหวาน วานเปรี้ยว หมายถึง คนที่ต่อหน้าพูดจาดี แต่ลับหลังนินทา(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๒ อย่ามาทำดอใหญ่ หมายถึง ทำอวดตนว่ายิ่งใหญ่ (สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน) 
๑.๓.๓ หมาหัวเน่า หมายถึง ไม่มีใครสนใจ(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๔ ตาเท่าไข่ห่าน หมายถึง อาการที่แสดงถึงความอยากได้มาก(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๕ ผอมเหมือนไม้เสียบผี หมายถึง ผอมมาก(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๖ สูงเหมือนเปรตเดือนสิบ หมายถึง สูงมาก(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๗ รักกันเหมือนติฉีกวานดม หมายถึง ยอมทำเพื่อความรักทุกอย่าง(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๘ หมาหวงก้าง หมายถึง หวงสิ่งที่ทิ้งไปแล้ว(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๙ ไม่รู้จักหวันวันโน หมายถึง ไม่รู้เรื่องอะไรสักอย่าง(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๓.๑๐ กินเหมือนผีอยู่ใน หมายถึง กินเยอะมาก(สุรี ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๔ คำสาบาน
๑.๔.๑ ข้าพเจ้าขอสาบานหากผิดคำพูดขอให้มีอันเป็นไป(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๔.๒ ข้าพเจ้าขอสาบานว่าจะปฏิบัติตนตามคำพูด(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)

๑.๕ คำอธิษฐาน
๑.๕.๑ ขอให้ลูกพบเจอแต่สิ่งดีดีในชีวิตด้วยเทอญ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๕.๒ ขอให้อย่าให้มีโรคภัยไข้เจ็บมาเบียดเบียนเลยสาธุ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๕.๓ ขอให้ชีวิตขอลูกมีแต่ความก้าวหน้า เงินทองไหลมาเทมา ด้วยเทอญ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๕.๔ ขอให้ลูกมีการงานที่ดี มีชีวิตที่สุขสบายด้วยเทอญ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๕.๕ ขอให้มีความสุข ทั้งตัวเองและคนในครอบครัวด้วยเถอะ สาธุ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๕.๖ ขอให้สมหวังในความรักและในทุก ๆ ด้านด้วยเทอญ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)

๑.๖ คำอวยพร
๑.๖.๑ แม่ขอให้ลูกมีความสุขในทุก ๆ เรื่องนะลูกนะ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๖.๒ ขอให้หลานของป้ามีแต่เงินทองไหลมาเทมานะ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๖.๓ ขอให้อย่ามีโรคภัยไข้เจ็บมารบร้าวนะลูกนะ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๖.๔ ขอให้สวยวันสวยคืน ใครเห็นใครรัก(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)
๑.๖.๕ ขอให้ลูกมีความเจริญในหน้าที่การงาน ตั้งใจทำงานนะลูกนะ(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)

๑.๗ คำอุทิศ
๑.๗.๑ ขออุทิศส่วนบุญส่วนกุศลนี้ให้เจ้ากรรมนายเวรทั้งหลายด้วยเทอญ (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๗.๒ ขออุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้ญาติมิตรและบรรพบุรุษที่ได้ล่วงลับไปแล้วให้ได้รับส่วน ผลบุญด้วยเทอญ(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๐ ตำนาน
๑.๑๐.๑ ตำนานเขานางหงส์
กาลครั้งหนึ่ง มีชาย ๒ คน ชื่อนายเต่า และนายเฒ่า เป็นเพื่อนรักกัน แต่มีอายุต่างกันคือนายเต่า มีอายุมากกว่านายเฒ่าหลายปี นายเต่ามีลูกสาวสวย ชื่อ "นางหงส์" นายเฒ่า เป็นคนรูปหล่อ และนิสัยดี ไม่ได้เฒ่าแก่ตามชื่อ นายเต่าเห็นว่าเป็นคนมีหลักฐานมั่นคง จึงตัดสินใจยกลูกสาวให้ พราะลูกสาวจะได้เป็นฝั่งเป็นฝา พอถึงวันฤกษ์ดีนายเฒ่าก็ยกขบวน ขันหมากมายังบ้านนายเต่า แต่เมื่อนางหงส์ได้ยินว่านายเฒ่าจะมาสู่ขอ­ตัวเอง นางก็คิดว่า นายเฒ่าคงเป็นคนแก่เฒ่าไม่เจียมตัว เธอร้องด่านายเฒ่า ประกาศว่านางจะไม่ยอมแต่งงานกับนายเฒ่าเด็ดขาด นายเฒ่าโกรธจัดจึงเหวี่ยงขันหมากทิ้ง จนกลายเป็นเขาขันหมาก ส่วน นายเต่าโมโหลูกสาว จึงเตะกะทะคว่ำลงไปกลายเป็นเขากะทะคว่ำในป­ัจจุบัน หลายวันต่อมา นางหงส์ไปเที่ยวในงานวัด นางแอบเห็นนายเฒ่าเข้าจึงตกตะลึงเพราะนาย เฒ่า ยังเป็นหนุ่ม รูปหล่อ ไม่แก่เหมือนชื่อ นางเสียใจ จึงกลับมาจัดข้าวตอกดอกไม้เดินทางไปขอขมาต­่อนายเฒ่า ฝ่ายนายเฒ่ายังไม่หายโกรธ และเมื่อนางหงส์มาขอขมาจึงตวาด และขว้างปาข้าวตอกดอกไม้ต่อหน้า นางหงส์รู้สึกอับอายอย่างมาก จึงวิ่งร้องไห้กลับบ้านจนเหนื่อย ล้มตายอยู่กลางป่านอนตะแคงกลายเป็น เขานางหงส์ กั้นเขตแดนระหว่างอำเภอเมืองพังงา กับอำเภอทับปุดมาถึงทุกวันนี้ ฝ่ายนายเฒ่าพอทราบข่าว ก็เสียใจเดินทางไปทรุดนั่งเหม่อ มองทะเลจนขาดใจตายร่างของนายเฒ่าก็กลายเป็­น"เขาเฒ่า"อยู่ชายทะเลในเขตอำเภ­อทับปุด ส่วนนายเต่าพ่อนางหงส์ เมื่อรู้ว่าลูกสาวตายกลางป่า ก็โกรธแค้นนายเฒ่า วิ่งตามหา มายังกลางป่า จนหมดแรงสิ้นใจตายกลางป่า จนเป็น เขาเต่า(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑๐.๒ ตำนานเขาตะปู
เขาตาปูเป็นชื่อเกาะเล็กๆ ในอ่าวพังงา เป็นเขาหินปูนที่มีลักษณะพิเศษ คือ มีฐานเล็กแต่ตัวภูเขามีขนาดใหญ่จนทำให้หลายคนแปลกใจว่ายืนอยู่ได้อย่างไร มีเรื่องเล่าว่า ครั้งหนึ่งนานมาแล้วมีชายหาปลาคนหนึ่งออกไปทอดแห่หาปลา ทอดอยู่นานยังไม่ได้ปลาสักตัวเดียว ครั้งสุดท้ายทอดลงไปติดตาปูมาตัวหนึ่งแกหยิบขึ้นมาแล้วเหวี่ยงทิ้งลงในน้ำแล้วเดินไปทอดแหในที่อื่น ๆ ต่อไป แต่ทอดแหลงไปกี่ครั้งๆ ก็ขึ้นมาแต่ตาปูตัวเดิมอีก แกโมโหมาก ใช้มีดฟันตาปูตัวนั้นอย่างแรง ตาปูขาดกระเด็นไปปักที่กลางทะเล กลายเป็นเขาตาปูมาถึงทุกวันนี้(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑๐.๓ ตำนานถ้ำน้ำผุด
นานมาแล้วมีพระธุดงค์รูปหนึ่ง ได้เดินทางมาถึงตำบลถ้ำน้ำผุด เห็นมีป่าเขาเป็นที่ร่มรื่น และเงียบสงบ เหมาะแก่การปฏิบัติธรรม จึงปักกรดจำศีลภาวนาอยู่ ณ ที่นั้น ในขณะที่นั่งวิปัสสนาอยู่นั้นได้ยินเสียงดัง จนแผ่นดินสั่นสะเทือน เป็นเสียงที่ดังจากโพรงหินในป่า ภูเขา พร้อมกับน้ำไหลออกมามากมาย แต่พระภิกษุรูปนั้น ยังคงนั่งบำเพ็ญเพียรต่อไป จนถึงกลางดึกสงัด มีร่างของชายแก่คนหนึ่งนุ่งขาวห่มขาวถือไม้เท้า มีผมยาว หนวดเครายาว เดินออกมาจากถ้ำ ตรงมาหาพระภิกษุนั้นแล้วบอกพระภิกษุว่าอย่ามาบำเพ็ญเพียรที่นี้เลย ด้วยจะหาความสงบไม่ได้ เพราะต่อจากนี้ไป ณ ที่นี้ จะเกิดสิ่งมหัศจรรย์ คือ จะมีเสียงดังจากใต้ดินแล้วมีน้ำผุดออกมาเป็นระยะ ๆ ขอให้ไปหาที่ที่สงบกว่านี้ พระภิกษุนั้นรับคำ ชายชรานั้น ขอร้องให้พระภิกษุช่วยบอกชาวบ้านในละแวกนั้น ให้ช่วยกันสร้างศาลเจ้าขึ้นบูชา แล้วร่างนั้นก็หายไป ต่อมาพระภิกษุได้ เล่าเรื่องนั้นให้ชาวบ้านฟัง ชาวบ้านบางคนก็เคยเห็นชายชราตรงกับที่พระภิกษุเล่าให้ฟัง เดินหายไปทางถ้ำนั้นอยู่บ่อย ๆ จึงพากันเชื่อถือ แล้วได้ช่วยกันสร้างศาลเจ้าขึ้น บนเนินเขาเพื่อบูชา ในปัจจุบันผุพังไปหมดแล้ว แต่ได้มีผู้มีจิตศรัทธาสร้างขึ้นมาใหม่ คลุมบริเวณที่มีน้ำผุด ชาวบ้านเรียกว่า "ศาลเจ้าบุญเท่าก้อง" และมีพิธีไหว้เจ้ากันในเดือน ๓ ของทุกปี ปัจจุบันถ้ำน้ำผุด เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดพังงา มีลักษณะแปลกกว่าที่อื่นตรงที่ น้ำจะผุดออกมาไม่เป็นเวลา วันละ ๑ - ๓ ครั้ง ก่อนที่น้ำจะผุดมีเสียงดังสะเทือน ชาวพังงาเชื่อว่าผู้ที่เห็นน้ำผุดเท่านั้นจะมีบุญ ถ้าใครไม่มีบุญน้ำจะไม่ผุดให้เห็น(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓ เนื้อเพลงเปล
๑.๑๓.๑ น้ำชุบต้มจุ้ม
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ บ้านนี้ เหอ เขาเล่าเขาลือว่าหนุกนัก
ต้มจุ้มแมงลักน้ำชุบแกงเลียงส้มเหม้า กินหรอยเหลือหรอยพี่เณรเหอ
ทอโพรกทอรือค่อยมาเล่า น้ำชุบแกงเลียงส้มเหม้า
พี่เจ้าไม่เคย เห่อ เหอะ กิน พี่เจ้าไม่เคย เห่อ เหอะ กิน(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๒ นางงามลงเก็บข้าว
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ เดือนสาม เหอ นางงามจะลงเก็บข้าว
เก็บนาไหนเจ้า เก็บข้าวที่นาโคหา
แนะทางให้พี่ไป เห็นบ้านนายไกรอยู่สาขา
ตกแต่ต้นหว้า นั้นและหัวนา เห่อ เหอะ น้อง(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๓ เช้าพระยืนบาตร
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ เช้าๆ เหอ หุงข้าวพระมายืนบาตร
คดข้าวใสถาด คดทั้งข้าวบาตรข้าวบิน
กรวดน้ำพิษฐาน ให้ท่านสมภารได้กิน
คดทั้งข้าวบาตรข้าวบิน เชิญกิน พ่อทูล เห่อ เหอะ หัว(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๔ พ่อทองหลออย่าไปขอเมียไกล
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ พ่อทองหลอเหอ อย่าขอเมียไกล
ขอแค่แค่หัวใด เรินต่อชายคา
อดหมากได้ยื่นหมาก อดยาได้ยื่นยา
เรินต่อชายคา ได้หมากได้ยาทองร้อย เห่อ เหอะ ชั่ง(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๕ กำเนิดนางโนรา
ฮาเฮ่อ เห่อเฮ่อ นางโนรา เหอ เดือนหกเจ้าพี่เอย เกิดช้างเกิดม้า
เมื่อเกิดนางโนรา เกิดภูเขาเงินภูเขาทอง
ผุดขึ้นล่องลอยสี่มุมประสาท แม่ตั้งใจปองให้ลูกอยู่ครองเมืองไกรลาศ
โนราศีสวาท คลาดแม่ไปเมือง เห่อ เหอะ ไกล(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)
๑.๑๓.๖ ชักใบถอยหลัง
ฮาเฮ่อ เห่อเฮ่อ เรือใหญ่ เหอ ชักใบถอยหลังน่าสังเวท
ยกมือขึ้นไหว้ท่านกาเกด น้ำเนตรลงมาสก ๆ
เอามือมาลูบอก หนิดจาตัวเอยเรามีกรรม
เหนือยเหอเหนือยนัก หยุดพักที่นางคูรำ
โนราตาดำ ทำบวงคล้องคอ เห่อ เหอะ น้อง(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๗ นกเขาเดินได้แต่เช้านั่งโยนกุก
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ นกเขา เหอ เตินได้แต่เช้านั่งโยนกุก
ตัวเดียวเกียวไม้พุก ขันถ่อล่อชายได้ทุกวัน
วันนี้ไปไหนนางเนื้อเกลี้ยง ที่ไม่ได้ยินเสียงนกเขาขัน
ขันถ้อล้อชายได้ทุกวัน ขันให้พี่ชายฟัง เหอ เหอะ เสียง(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๘ นกจอกคาบดอกทองหลาง
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ นกจอก เหอ คาบดอกทองหลาง
ข้างเรินอีสีนาง โนรามาขออีเพ็งจันทร์
ขอเหนียวสักถ้วย น้ำเทะสักขัน
โนรามาขออีเพ็งจันทร์ เหนียวหมันมัน เห่อ เหอะ(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๙ ขวัญเจ้านอนในเปลผ้า
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ น้องนอน เหอ เชิญขวัญเจ้านอนในเปลผ้า
เจ้านอนเสียเถิดนะกานดา ครั้นตื่นขึ้นมาได้เหวยนม
นอนเถิดแก้วแม่ ขวัญข้าวของแม่อย่าปราหรม
ตื่นขึ้นทรามชม เหวยนม พระมาร เห่อ เหอะ ดา(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๓.๑๐ ยามเย็นผันเห็นนกร่อน
ฮาเฮอ เห่อเฮ่อ ยามเย็น เหอ ผันเห็นนกร่อนบนคีรี
นกแขกเต้าเคล้าโค่กับปักสี เหมือนพี่กับน้องชวนกันเชย
เสียงลมหลาตันนั้นพัดกล้า สาลิกาบ้าแล้วแก้วอกเอย
เหมือนพี่กับนวลชวนกันเชย อกเอยเรามี เห่อ เหอะ กรรม(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๖ เนื้อเพลงประกอบการละเล่น
๑.๑๖.๑ บ้านทราย
บ้านทรายทองมีชั้นบน มีชั้นล่าง มีด้านหน้ามีด้านหลัง
มีพร้อม ๆ กันชักกะเป่ายิ้งฉุบ ชักกะเป่ายิ้งฉุบ(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๖.๒ หนูแดงแกงไก่
หนูแดงแกงไก่ใส่พริกไทย ร้อยเม็ดคุณย่าว่าเผ็ด
ใส่น้ำเยี่ยวครึ่งโหล หนูแดงโมโหชักกะเป่ายิ้งฉุบ
(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๖.๓ มอญซ่อนผ้า
มอญซ่อนผ้าตุ๊กตาอยู่ข้างหลัง ใครนั่งไม่ระวังฉันจะตีก้นเธอ(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๖.๔ งูกินหาง
แม่งูเอ่ยกินน้ำบ่อไหน กินน้ำบ่อหินบินไปก็บินมา
แม่งูเอ่ยกินน้ำบ่อไหน กินน้ำบ่อทรายย้ายไปก็ย้ายมา
แม่งูเอ่ยกินน้ำบ่อไหน กินน้ำบ่อโศกโยกไปก็โยกมา
แม่งูเอ่ยกินหัวหรือกินหาง กินกลางตลอดตัว(สมชาย ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๖.๕ รีรีข้าวสาร
รีรีข้าวสารสองทะนานข้าวเปลือก เด็กน้อยตาเหลือก
เลือกท้องใบลานคดข้าวใส่จาน คอยพานคนข้างหลังไว(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๑๖.๖ จุ้มจี้จุ้มจวด
จุ้มจี้จุ้มจวดพาลูกไปบวช ถึงวัดถึงวาพอสึกออกมา
ตุ๊กตาพุงป่องทำท่าไหว้ก็อง พุงป่องตาเหล่ทำท่าจับเข้เข้ขบไข่ขาด
ทำท่าไหว้สาดสาดพลัดใส่หัว ทำท่าท่าไหว้ผัวผัวฉัตรพลัดคลอง (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓ ปริศนาคำทาย
๑.๒๓.๑ ไอไหร้เห้อต้นเท่านิ้วก้อยพระนั่งห้าร้อยไม่หัก
ตอบ ต้นดีปลี (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๒ ไอไหร้เห้อต้นเท่าโพนลูกโหยนไปไกล
ตอบ ต้นยาง(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๓ ไอไหร้เห้อพระไอไหร้อยู่ปลายสุด
ตอบ พระยอด (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๔ ไอไหร้เห้อต้นเท่าครกลกดกรอบแขน
ตอบ โพน(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๕ ไอไหร้เห้อต้นเท่าลำแขนเป็นลูกหนวยเดียว
ตอบ ลูกมาลิ (ลูกสับปะรด) (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๖ ไอไหร้เห้อมาแต่เมืองนอกยังดอกหาไหม้ใบ
ตอบ ดอกฝน (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๗ ไอไหร้เห้อตัวแดงหัวลานกินข้าวเช้าเที่ยงค่ำกินไม่ได้
ตอบ พระ (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๘ ไอไหร้เห้อเขียวเหมือนพระอินทร์ข้างในกินล้วมัน
ตอบ พร้าว (มะพร้าว) (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๙ ไอไหร้เห้อต้นเท่าหิดมีฤทธิ์เหลือเหตุ
ตอบ ดีปลี (พริกขี้หนู)(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๓.๑๐ ไอไหร้เห้อยักไอไหร้ไม่กินคน
ตอบ ยักคิ้ว(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙ สำนวน
๑.๒๙.๑ กลองโนรากลองหนัง ดังกว่ากลองวัด
หมายถึง สนใจความบันเทิงมากว่าสนใจธรรมะ(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๒ ขี้ไก่ไม่ให้หก ขี้นกไม่ให้หล่น
หมายถึง แสดงความรอบคอบ รู้จักเก็บเล็กผสมน้อย(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๓ คนมาทีหลัง กินดังเหนียว หรือ คนมาหล้า กินลูกหว้าแก่
หมายถึง คนทำงานล่าช้าย่อมเสียเปรียบผู้อื่น(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๔ ข้ามก็ไม่รอด ลอดก็ไม่พ้น
หมายถึง จะข้ามก็ไม่ได้ จะลอด (หนี) ก็ลอดไม่ได้ หมายถึง มนุษย์หลีกไม่พ้นเกิดแก่เจ็บตาย หรือไม่พ้นเคราะห์กรรมที่ตามมา(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๕ ขวัญข้าวเท่าหัวเรือ ขวัญเกลือเท่าหัวช้าง
หมายถึง การรู้จักบุญคุณของสิ่งที่ให้คุณแก่ชีวิตเรา ดังเช่นข้าวและเกลือ(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๖ ชื่อได้ข้า หน้าได้พี่เณร
หมายถึง การทำงานบางครั้งความเหนื่อยเป็นของผู้ทำ แต่การได้หน้าหรือได้เกียรติเป็นของผู้อื่น(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๘.๗ ตื่นสายให้สร้างสวนพร้าว ตื่นเช้าให้สร้างสวนยาง
หมายถึง การประกอบอาชีพให้เหมาะสมกับอุปนิสัย (ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๘ ถือฆ้องให้เพื่อนตี ตรันวานหมีให้เพื่อนเล่น
หมายถึง ทำประโยชน์ให้แก่ผู้อื่น แต่ตัวเองต้องเหน็ดเหนื่อย บางครั้งถึงกับเสี่ยงภัย 
(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๙ น้ำเต้าล่ามา ขี้พร้าล่าไป
หมายถึง การช่วยเหลือเอื้อเฟื้อซึ่งกันและกัน หรืออาจหมายถึงบุคคลเฉื่อยชา ล่าช้า ทำงานด้วยกัน(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๑.๒๙.๑๐ ข้างในไฟคลอก ข้างนอกวันทอ
หมายถึง เก็บความโกรธไว้มิให้ผู้อื่นรู้(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

อมุขปาฐะ

๒.๕ ความเชื่อ
๒.๕.๑ ห้ามไปงานศพเวลาเรากำลังเป็นแผล
ความเชื่อนี้คนเฒ่าคนแก่ถือกันมาก เพราะว่างานศพเป็นงานอวมงคล เกี่ยวกับคนตาย วิญญาณ ดังนั้นหากใครเป็นแผลสดหรือแผลเปื่อย ไม่ควรไปร่วมงานศพ เพราะจะทำให้แผลเปื่อยมากขึ้น หรือเป็นแผลเรื้อรังรักษาไม่หาย
(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๒ ห้ามชวนใครกลับบ้านโดยไม่เอ่ยชื่อ
สมัยก่อนมีแต่ป่า ภูติผีปีศาสแรง หลอกหลอนคนได้แม้กระทั่งกลางวัน และคนสมัยก่อนก็มักไปไหนมาไหนโดยการเดิน ผ่านป่าบ้าง ผ่านวัดบ้าง ผ่านป่าช้าบ้าง เวลาจะชวนใครไปบ้านระหว่างทางก็จะเอ่ยชื่อด้วย เพราะหากเผลอชวนแบบดื้อๆก็อาจจะมีสิทธิ์ได้คนที่ไม่รู้จักไปแทน(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๓ เวลาเข้าป่าอย่าพูดถึงสิงสาราสัตว์ เวลากลางคืนไม่ควรพูดถึงเรื่องวิญญาณ
ความเชื่อเรื่องนี้หลายคนคงทราบดีแล้ว และมันก็ควรเป็นเช่นนั้น เช่น เวลาเดินป่า เราไม่ควรพูดถึงสัตว์ที่น่ากลัว เช่น เสือ งู หากลงน้ำก็อย่าพูดถึงพราย หรือจระเข้ เป็นต้น เพราะมันจะมาให้เราเจอเลยทีเดียว เช่น เดียวกับเวลากลางคืนอย่าพูดถึงเรื่องผีหรือวิญญาณ(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๔ ห้ามนอนขวางทางเดิน
ความเชื่อนี้ยังขลังมาถึงบัดนี้ คำว่าอย่านอนขวางทางนั้น หมายความว่า ตรงไหนที่เป็นทางสัญจรไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ เราไม่ควรไปนอนขวางทาง บางคนเป็นหลับง่ายต้องระวังให้ดี เช่น นอนขวางทางเข้าบ้าน เข้าร้าน เป็นต้น คุณอาจจะต้องเจอกับอาการที่เค้าเรียกกันว่า “ผีอำ” คำนี้ไม่ได้แปลว่าโดนสิงสู่ แต่แปลว่าโดนเหยียบโดนทับ เนื่องจากวิญญาณจะสัญจรผ่านทางดังกล่าว(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๕ อย่าเล่นซ่อนแอบเวลากลางคืน
ความเชื่อนี้เป็นเรื่องที่น่าเชื่อถือเสียจริง เพราะเวลากลางคืน เป็นเวลาที่สิ่งลึกลับออกมาเผ่นพ่าน เวลาเราเล่นซ่อนแอบกัน บางทีเราอาจจะต้องเจอกับแขกที่ไม่ได้รับเชิญเข้ามาร่วมเล่นด้วย อีกประการคือกลางคืนมันมีตะขอตะขาบ งู สัตว์มีพิษทั้งหลาย หรือแม้แต่หนาม ตะปู กระเบื้อง เราไม่เห็นแล้วไปเหยียบเข้า อาจจะได้รับอันตรายได้(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๖ อย่านอนหันหัวไปทางทิศตะวันตก และอย่านอนเอามือทั้งสองกุมหน้าอก
ความเชื่อนี้มีคนเชื่อมากมาย เนื่องจากคนเป็นควรจะนอนหันหัวไปทางทิศไหนก็ได้ แต่ไม่ใช่ทิศตะวันตก เพราะทิศตะวันตกนั้นเป็นทิศที่เค้าหันหัวศพคนตายไปหา ดังนั้นเรายังมีชีวิตอยู่ ก็อย่าไปนอนแบบคนตาย อีกนัยหนึ่งคือมันไม่เป็นสิริมงคลกับชีวิตนั่นเอง(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๗ หลังจากกลับงานศพ หรือ กลับจากเดินทางไกล ให้ล้างเท้าก่อนเข้าบ้าน
ความเชื่อนี้มีมานานแล้ว โดยคนสมัยก่อนเวลากลับจากไปไหนมาไหน เค้ามักล้างมือล้างเท้าก่อนขึ้นเรือน เพื่อเป็นการชำระสิ่งสกปรกที่ติดตัวมา อีกนัยหนึ่งคือชำระสิ่งไม่ดีที่ติดตัวมาด้วย เนื่องจากมันมากับตัวเรา เข้าสู่บริเวณบ้านของเราโดยเจ้าที่เจ้าทางในบ้านมิได้ขัดขวาง หากเราลืมล้างเท้า สิ่งเหล่าไม่ดีเหล่านั้นก็จะเข้าบ้านเราไปด้วย(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๕.๘ วันสำคัญของเรา จงอย่าออกไปไหน
เราคงเคยได้ยินข่าวการเสียชีวิตของคนบางจำพวก เช่น นาคที่จะบวชเป็นพระเสียชีวิตก่อนได้บวช เจ้าบ่าวหรือเจ้าสาวเสียชีวิตก่อนได้แต่งงาน นักศึกษาเสียชีวิตก่อนได้รับปริญญา เป็นต้น บางครั้งไม่ได้เสียชีวิตหรอก แต่ก็เป็นเหตุให้งานสำคัญๆของเราต้องหยุดไปหรือเสียหายไป(ร่อม่า โคกเคียนให้ข้อมูลเมื่อ ๒๓ พฤศจิกายน)

๒.๒๐ อาหาร

๒.๒๐.๒ แกงส้มหน่อไม้ดองกับปลาอินทรี(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)


๒.๒๐.๓ แกงพุงปลา(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)


๓. ผสม มีทั้งมุขปาฐะและอมุขปาฐะ
๓.๑ โนรา
(ยูโสบ ยาหวาให้ข้อมูลเมื่อ ๒๔ พฤศจิกายน)

นามานุกรม
สุรี ยาหวา เกิดเมื่อ วันศุกร์ ที่ ๒๕ พฤศภาคม ๒๕๑๘ อายุ ๔๒ ปี เพศหญิง ที่อยู่ ๓o/๕ หมู่ ๙
ต.โคกคียน อ.ตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ๘๒๑๑๐ เบอร์โทรศัพท์ ๐๙๒ – ๒๙๒๕๖๘o ให้ข้อมูลนางสาวเกวลิน ยาหวา เมื่อวันที่ ๑ ธันวาคม ๒๕๕๙

ยูโสบ ยาหวา เกิดเมื่อ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๔ สิงหาคม ๒๕๑๔ อายุ ๔๖ ปี เพศชาย ที่อยู่ ๓o/๙ หมู่ ๙ ต.โคกเคียน อ.ตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ๘๒๑๑๐ เบอร์โทรศัพท์ ๐๘๑ – ๙๕๖o๖๘๗ ให้ข้อมูลนางสาวเกวลิน ยาหวา เมื่อวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๕๙
สมชาย ยาหวา เกิดเมื่อ วันจันทร์ ที่ ๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๑o อายุ ๔๙ ปี เพศหญิง ที่อยู่ ๓o/๑oหมู่ ๙ ต.โคกเคียน อ.ตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ๘๒๑๑๐ เบอร์โทรศัพท์ ๐๖๑ – ๓๔๖๑๑๔๐ ให้ข้อมูลนางสาวเกวลิน ยาหวา เมื่อวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๕๙
รอม่า โคกเคียน เกิดเมื่อ วันอังคาร ที่ ๖ มีนาคม ๒๕๐๑ อายุ ๖๐ ปี เพศหญิง ที่อยู่ ๓๐/๑ หมู่ ๙ ๙ ต.โคกเคียน อ.ตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ๘๒๑๑๐ เบอร์โทรศัพท์ ๐๖๒ – ๓๔๖๑๑๔๐ ให้ข้อมูลนางสาวเกวลิน ยาหวา เมื่อวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๕๙

         คติชน :คติชนวิทยา