ตัวอย่างอภิธานศัพท์

ข้าวเหย็นใต้

1.  คำอ่าน 

                ข้าว – เหย็น – ต้าย  [kha:w² jen ¹ ta:j ⁴]      

2.  ชนิดของคำ    

                คำนาม (ชื่อพืชสมุนไพร)

3.  ความหมาย

                ข้าวเหย็นใต้ เป็นไม้เถาลงหัว เถามีหนาม ใบโตเหมือนใบกลอย เกิดตามป่าดงดิบเขา

4.  รูปแบบการใช้   

             หัวข้าวเหย็น {เหนือ  ใต้ }

     (สทษ. 55220100) 

5.   ส่วนประกอบของขนานยา

                    ยาโรคบุรุษเป็นหนองใน

6.  รายละเอียดอื่น ๆ

                    ข้าวเย็นใต้ มีชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น ข้าวเย็นโคกขาว ยาหัวข้อ (เหนือ) หัวยาจีนปักษ์ใต้เตียวโถ่ฮก

                    ข้าวเย็นใต้มีสรรพคุณใกล้เคียงกับข้างเย็นเหนือ และมักจะใช้ควบคู่กัน

7.  ภาพประกอบ

ข้าวเหย็นเหนือ

1.  คำอ่าน 

                ข้าว – เหย็น – เหนือ [kha:w² jen ¹ ni-a¹]     

2.  ชนิดของคำ    

                คำนาม (ชื่อพืชสมุนไพร)

3.  ความหมาย

                ข้าวเย็นเหนือ เป็นไม้เถาลงหัว เถามีหนาม ใบรูปหัวใจ โตเหมือนใบกลอย หัวเนื้อสีน้ำตาลแดง เนื้อค่อนข้างแข็ง เกิดอยู่ตามป่าเขา

4.  รูปแบบการใช้   

             หัวข้าวเหย็น {เหนือ  ใต้ }

    (สทษ. 55220100)   

5.   ส่วนประกอบของขนานยา

                    ยาโรคบุรุษเป็นหนองใน

6.  รายละเอียดอื่น ๆ

                    ข้าวเหย็นเหนือ มีชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น ข้าวเย็นโคกแดง  ยาหัวข้อ  ค้อนกระแต หัวยาจีนปักษ์เหนือ  เสี้ยมไถ่ฮก  

                    ข้าวเย็นเหนือ ใช้เป็นส่วนประกอบของยาได้หลายขนาน เช่น คุดทะราด แก้น้ำเหลืองเสีย แก้เส้นเอ็นพิการ ฝีแผลเน่า เม็ดผื่นคัน ดับพิษในกระดูก แก้ปัสสาวะผิดปรกติ เป็นต้น

7.  ภาพประกอบ

ย่าหนัด

1.  คำอ่าน 

                ย่า – หนัด  [ja:⁶ nat ¹]       

2.  ชนิดของคำ    

                คำนาม (ชื่อพืชสมุนไพร)

3.  ความหมาย

                สับปะรด

4.  รูปแบบการใช้   

                อยาโรคบุรุษเปนหนองในรากหญ้าคากำมือ ๑ รากลำเจียก ๑ หัวย่าหนัด ๑         

                (สทษ. 55220100) 

5.   ส่วนประกอบของขนานยา

                    ยาโรคบุรุษเป็นหนองใน

6.  รายละเอียดอื่น ๆ

                    ย่าหนัด เป็นคำที่ใช้เรียกสับปะรดของชาวใต้ โดยมีรายละเอียดการเรียกที่แตกต่างกันไปตามท้องถิ่นต่าง ๆ เช่น สับปะรดที่มีขนาดไม่โตมากนัก ตอนกลางใบมีแถบสีแดงที่ กลีบดอกสีม่วงอ่อน ผลเล็กเปลือกหนา เนื้อสีเหลืองเข้ม หวานกรอบ นิยมปลูกในภาคใต้ เป็นที่รู้จักและเรียกกันว่า สับปะรดพันธุ์ภูเก็ต หรือสับปะรดภูเก็ต เพราะมีที่มาจากจังหวัดภูเก็ต ชาวใต้ทั่วไปจะเรียกว่า

ย่าหนัด ส่วนสับปะรดที่มีขนาดโตกว่าสับปะรดภูเก็ต  ฉ่ำน้ำ เนื้อสีเหลืองอ่อน ในภาคใต้นิยมปลูกที่จังหวัดพัทลุง  ชาวใต้บางพื้นที่เรียกว่า มะลิ  ขณะที่ชาวภูเก็ต พังงา เรียกว่า ย่าหนัดลังกา

7.  ภาพประกอบ

                                                    สับปะรดพันธุ์ภูเก็ต  

                           สับปะรดที่นิยมปลูกในจังหวัดพัทลุง 

 ผศ.ดร.รุ่งรัตน์ ทองสกุล