อนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร

ที่ตั้ง  สี่แยกอนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร บ้านท่าเรือ ตำบลศรีสุนทร อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต

สภาพปัจจุบัน              อนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร ได้รับการปรับปรับสภาพภูมิทัศน์ให้มีความเรียบร้อยสวยงาม แต่ยังขาดความสะดวกในการเข้าไปเคารพสักการะ

ประวัติความสำคัญ      ในสมัยรัชกาลที่ ๑ พระเจ้าผดุง แห่งพม่ายกทัพ ๙ ทัพ มาตีไทยโดยกระจายทัพต่าง ๆ เข้ามาทางชายแดนไทยทุกทิศ ทัพที่ ๑ ยกมาทางใต้มีทั้งทัพบกและทัพเรือ ทัพบกให้ตีตั้งแต่ชุมพรไปถึงสงขลา ทัพเรือตี หัวเมืองฝั่งตะวันตกตั้งแต่ตะกั่วป่าไปถึงถลาง ขณะนั้นเหตุการณ์ภายใน เกาะถลางเองก็วุ่นวายอยู่ เพราะพระยาพิมล(ขันธ์) เจ้าเมืองถลาง เพิ่งถึงแก่อนิจกรรม เเละทางกรุงเทพ ฯ   ยังมิได้แต่งตั้งเจ้าเมืองคนใหม่ขึ้นปกครอง เหลือแต่ท่านผู้หญิงจันภริยา เจ้าเมืองถลาง ซึ่งถูกพระยาธรรมไตรโลก ข้าหลวงผู้ควบคุม การเร่งรัดภาษีอากร   จับไปควบคุมตัวไว้ ที่ค่ายปากพระ เมืองตะกั่วทุ่ง  เพื่อบีบบังคับให้ทางถลางส่งเงินภาษีอากรที่เจ้าเมืองค้างส่งอยู่ แต่พอดีพม่ายกทัพเข้ามาตีเมืองตะกั่วทุ่ง ท่านผู้หญิงจันจึงได้โอกาสหลบหนีกลับถลาง  แต่เมื่อกลับถึงถลางปรากฏว่าชาวเมืองพากันหลบหนีเข้าป่ากันหมด  เพราะหวาดกลัวกองทัพพม่าที่กำลังรุกไล่เข้ามา

ท่านผู้หญิงจันแม้จะเป็นผู้หญิงแต่ก็ไม่วางเฉยต่อบ้านเมือง ท่านผู้หญิงจันกับคุณมุก ผู้เป็นน้องสาวพยายามรวบรวมชาวถลางที่หนีพม่ากระจัดกระจายอยู่ตามที่ต่าง ๆ กลับเข้าเมือง รวมกันจัดทัพวางแผนการตั้งรับตลอดจนกลอุบายต่าง ๆ อย่างรัดกุม  พม่าจึงเข้าตีถลางไม่ได้ หลังจากตั้งล้อมเมืองอยู่เป็นเวลาถึง ๑ เดือน พม่าก็ต้องถอยยกทัพกลับไปเพราะขาดเสบียง อาหารเมื่อเสร็จการศึกพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จึงโปรดกล้าฯแต่งตั้ง ท่านผู้หญิงจัน เป็นท้าวเทพกระษัตรี  และคุณมุก เป็นท้าวศรีสุนทร

วีรกรรมอันกล้าหาญของท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทรในครั้งนั้น เป็นเหตุการณ์ที่ตรึง  อยู่ในความทรงจำของชาวภูเก็ตเป็นอย่างยิ่ง  ดังนั้นต่อมาในสมัยที่นายอ้วน   สุรกุล เป็นผู้ว่า ราชการจังหวัดภูเก็ต จึงมีนโยบายว่าจะสร้างอนุสาวรีย์วีรสตรีทั้งสองท่านขึ้น อนุสาวรีย์ออกแบบ โดยสนั่น  ศิลากร ปฏิมากร กองหัตถศิลป์ กรมศิลปากร เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๙ กระทำพิธียก อนุสาวรีย์ขึ้นประดิษฐานบนฐาน ณ สี่แยกบ้านท่าเรือ เมื่อวันที่ ๒๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๑๐

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินมาเปิดอนุสาวรีย์ เมื่อวันที่ ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๑๐ ที่ฐานมีจารึกดังนี้  “ท้าวเทพกระษัตรี (จัน) ท้าวศรีสุนทร (มุก) ได้กระทำ การป้องกันรักษาเมืองไว้เป็นสามารถ มิให้ข้าศึกยกมาประชิดเมืองถลาง เมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๘ ตีหัก เอาเมืองได้  พม่าแตกทัพกลับไปเมื่อ ๒ ฯ มะเส็ง สัปตศก จ.ศ. ๑๑๔๗ เป็นวีรกรรมอันควร แก่ชาวเมืองถลาง ตลอดจนชาวไทยทั่วไปยกย่องสรรเสริญ    ชาวเมืองถลางโดยการนำของนายอ้วน  สุรกุล ผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ต  ช่วยกันสร้างไว้เมื่อ ๕ฯ ๖ มะเมีย อัฐศก จ.ศ. ๑๓๒๘ ๒๘  เมษายน พ.ศ.๒๕๐๙ เวลา ๙.๐๐ น. ขอให้ดวงวิญญาณของวีรสตรี  ทั้งสองจงสถิตเป็นมิ่งขวัญปกป้อง ชาวถลางสืบไป”

(จถล.2303) 

    *************

 ประวัติศาสตร์ : ประวัติศาสตร์