เงินบาทลอยตัว

ราชัน กาญจนะวณิช
-----------------

  ปลายเดือนกรกฎาคม  พ.ศ.  2540  ชาวภูเก็ตเริ่มตื่นตัวเพราะสินค้าต่าง ๆ มีราคาสูงขึ้นทั้ง ๆ ที่จำนวนนักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมภูเก็ตในช่วงฤดูฝนได้ลดลง  รถยนต์ยังคงคับคั่งเต็มเมือง  เพราะราคาน้ำมันมิได้เปลี่ยนแปลงมากนัก  เขตเทศบาทเมืองภูเก็ตนั้น รถแน่นอยู่ตลอดปี  เพราะเป็นศูนย์กลางของเกาะที่รถจากตำบลต่าง ๆ ทั่วเกาะและจากจังหวัดใกล้เคียงเข้ามารวมตัวกัน  และไม่มีลานจอดรถใหญ่ อันประกอบด้วยรถขบวนเล็ก ๆ ที่จะพานักท่องเที่ยวชมเมือง  ถ้าบริการเช่นนั้นนักท่องเที่ยวก็สามารถจอดรถยนต์ไว้ที่ลานใหญ่ได้  แล้วใช้บริการรถขบวนที่มีหัวรถจักรล้อยางลากรถนั่งเล็ก ๆ  เป็นขบวนเลี้ยววกวนไปทั่วเมือง  ใครจะขึ้นที่ไหนลงที่ไหนก็ได้  โดยชำระค่าบริการครั้งเดียว  สินค้าที่เริ่มขึ้นราคานั้นก็จะต้องรวมถึงรถยนต์ด้วย  ฉะนั้นจึงน่าที่จะมีการเริ่มคิดหาทางประหยัดการใช้รถยนต์และน้ำมันเชื้อเพลิงที่ต้องพึ่งต่างประเทศ

  ตั้งแต่ต้นเดือนกรกฎาคม  พ.ศ.  2540  ข่าวเงินบาทลอยตัวที่ทางราชการประกาศนั้นได้ทำความตื่นเต้นให้แก่ชนทุกชั้นในประเทศไทย  และมีการเปลี่ยนแปลงราคาสินค้าตามไปด้วย

  การแลกเปลี่ยนเงินตราสกุลต่าง ๆ นั้น ไม่มีประวัติว่าเริ่มกันมาแต่ยุคไหน  ประเทศจีนเริ่มใช้เหรียญกษาปณ์มาก่อน และในชั้นแรกก็คงไม่มีใครที่มีอำนาจเป็นธนาคารกลางมากำหนดราคาอัตราแลกเปลี่ยน  ก็คงเป็นไปตามความต้องการของตลาด  การค้าขายระหว่างประเทศก็กำหนดตามการแลกเปลี่ยนสินค้าซึ่งกันและกัน  ในยุคต่อ ๆ มาได้มีการกำหนดค่าของเงินตราตามน้ำหนักเงินหรือทองคำ  ซึ่งทำให้เหรียญกษาปณ์มีค่าในตัวของมันเอง  เช่น  เงินหนึ่งปอนด์สเตอร์ลิงของอังกฤษนั้นก็มีค่าเท่ากับโลหะเงินหนึ่งปอนด์ หรือ 453.4  แกรม  แต่ค่าของเงินในปัจจุบันนั้นตีราคาไม่ได้แน่นอนจนกว่าจะใช้ เพราะค่าของเงินอาจถูกลด  ถูกเก็บภาษี หรือถูกธนาคารโกงหรือธนาคารล้มไปก็ได้  การประกาศลอยตัวอัตราแลกเปลี่ยนเงินบาทครั้งนี้ จึงเป็นกรณีที่ค่าของเงินถูกลดลงด้วยและผู้รับฝากก็ล้มไปด้วย

  ในแผ่นดินไทยและดินแดนต่าง ๆ ในเอเชียตะวันออกนั้นได้ใช้โลหะเงินเป็นตัวกลางที่ชำระหนี้ได้ตามข้อตกลงกัน  ฉะนั้นเราจึงเรียกเหรียญที่ชำระหนี้ได้ตามกฎหมายว่า  เงิน

  ในประเทศไทยนั้น มีหลักฐานว่า  ได้มีการขุดแร่เงินมาประมาณ 1,400 ปีมาแล้ว ดังปรากฏที่เหมืองสองท่อในจังหวัดกาญจนบุรี  ซึ่งคนโบราณขุดเหมืองสองปล่องถลุงแร่แยกเงินออกและเอาตะกั่วทิ้งไว้ให้คนรุ่นหลังขุดเอามาขาย  สหรัฐอเมริกาก็ใช้เงินทำเหรียญกษาปณ์อยู่เป็นเวลาช้านาน ในปี  ค.ศ.  1792 (พ.ศ. 2335)  สหรัฐอเมริกาใช้เหรียญทองคำหนึ่งดอลลาร์มีเนื้อทองคำ  24.75  เกรน แต่เหรียญเงินนั้นมีเนื้อเงิน  15  เท่า  เหรียญสเปนนั้นมีเงินมากกว่า  จึงเป็นที่นิยมใช้กันทั่วโลกสเปนได้เข้าไปบุกเบิกทวีปอเมริกา  ซึ่งมีแหล่งแร่เงินอยู่มากทั้งในแมกซิโก และเปรู

  การเทียบค่าของเงินตราเป็นน้ำหนักทองคำนั้น  เรียกกันว่า  โกลด์  สแตนดาร์ด (GOLD  STANDARD)  ซึ่งอังกฤษได้เริ่มใช้ตั้งแต่ปี  ค.ศ. 1816 (พ.ศ. 2359) และสหรัฐอเมริกาได้นำไปใช้ตามในปี ค.ศ. 1873 (พ.ศ. 2416)

  แต่ต่อมาในยุคเศรษฐกิจชะงักงัน  การส่งสินค้าออกไม่เป็นไปตามเป้าหมาย ถ้าลดค่าของเงินตราลง  จะทำให้สินค้าออกมีราคาต่ำลงเมื่อเทียบกับเงินตราต่างประเทศ  อังกฤษและประเทศอื่น ๆ หลายประเทศได้เลิกใช้โกลด์ สแตนดาร์ค ส่วนสหรัฐอเมริกานั้นหลังจากที่ได้ประสบมรสุมเศรษฐกิจตกต่ำมาแล้ว ในปี พ.ศ. 2476  (ค.ศ. 1933)  ประธานาธิบดีแฟรงคลิน เดลาโน โรสเวลท์  ได้ประกาศลดค่าเงินดอลลาร์ของสหรัฐให้เหลือเพียงดอลลาร์ละ 1/35  เอานซ์ของทองคำ  โดยเรียกว่า  MGBS  หรือ  MODIFIED  GOLD BULLION STANDARD  หลังสงครามโลกครั้งที่สอง  ค่าของเงินดอลลาร์สหรัฐก็ถูกปรับปรุงอีเป็น  1/38  เอานซ์ของทองคำ  ในปี ค.ศ. 1971 (พ.ศ. 2514)  และเหลือ 1/42.22 เอานซ์ของทองคำ ในปี ค.ศ. 1973 และเลิกใช้โกลด์สแตนดาร์ด ในปี ค.ศ. 1978

  เงินตราของประเทศต่าง ๆ นั้นได้ถูกลดค่ามาโดยตลอด ทำให้คนส่วนใหญ่นึกว่าร่ำรวยขึ้น ทั้ง ๆ ที่ของแพงขึ้นตามอัตราส่วนของค่าของเงินที่ลดลง ทั้งๆ ที่ค่าของเงินเหรียญสหรัฐลดลงอย่างรวดเร็ว แต่ค่าของเงินบาทยิ่งลดลงเร็วกว่าหลายเท่า ประโยชน์ของการลดค่าของเงินตราจะมีผลมากก็เฉพาะช่วงแรก ๆ ก่อนที่ราคาสินค้าและค่าแรงจะติดตามทัน

  เมื่อผมเดินทางไปศึกษาในสหรัฐอเมริกา เมื่อประมาณ  60 ปีมาแล้ว เงินไทยประมาณ 2.80 บาท แลกเงินดอลลาร์สหรัฐได้หนึ่งเหรียญ  กางเกง GREY  FLANNEL  ตัดในเมืองไทยทั้งผ้าและค่าตัดตัวละ  2.00  บาท  ไม่ถึงหนึ่งดอลลาร์ เปรียบกับราคาปัจจุบัน  ในสหรัฐอเมริกาประมาณ  25 ดอลลาร์  เงินบาทจึงสูญค้าไปสิบเท่าของเงินดอลลาร์สหรัฐ  ขณะที่เงินดอลลาร์สหรัฐเองก็ตกไปกว่า  25  เท่า ในช่วงเวลา  60 ปี ถ้าจะใช้กางเกงเป็นมาตรฐาน

  เมื่อก่อนเลิกสงครามโลกครั้งที่สอง ในสมัยที่ผมยังเป็นข้ารัฐการอเมริกัน  สมาชิกสหประชาชาติได้เปิดประชุมเรื่องเงินและการคลัง ที่เมือง เบรททันวูดส์ ใน รัฐนิวแฮมเชอร์  (UN MONETERY  AND  FINANCE  CONFERENCE  AT  BRETTON  WOODS)  ในเดือนกรกฎาคม  ค.ศ. 1944  (พ.ศ. 2487)  จุดมุ่งหมายของการประชุมครั้งนี้  ก็เพื่อให้ประเทศสมาชิกได้มีโอกาสร่วมมือกันในการค้าระหว่างประเทศตลอดจนการชำระเงินระหว่างประเทศในวิธีต่างๆ  ลดข้อกีดกันในการแลกเงินตราระหว่างประเทศ  และส่งเสริมให้ประเทศสมาชิกรักษาระดับเงินตราให้เป็นระบบมั่นคง  และได้เริ่มใช้ข้อตกลงระเบียบการเงินนานาชาตินี้ ในปี ค.ศ. 1947 (พ.ศ. 2490)  ระหว่างสมาชิก 151 ประเทศ การประชุมดังกล่าวนี้ก็คือ  การตั้งธนาคารโลก และกองทุนรักษาระดับเงินตราระหว่างประเทศ  ที่เรียกกันว่า  ไอ. เอ็ม. เอฟ. (IMF)

  ฉะนั้นในช่วงที่คนไทยไม่เชื่อฝีมือคนไทยด้วยกัน  ฝ่ายค้านก็ไม่เชื่อฝ่ายรัฐบาล  ฝ่ายรัฐบาลก็ไม่เชื่อฝ่ายนักวิชาการ  และฝ่ายนักวิชาการก็ไม่เชื่อใคร  ในการพิจารณาโครงการต่าง ๆ ก็ต้องจ้างผู้เชี่ยวชาญจากต่างประเทศ มาทำรายงานความเป็นไปได้  จึงถึงเวลาแล้วที่ประเทศไทยน่าจะขอความช่วยเหลือจาก ไอ. เอ็ม. เอฟ.  ในฐานะสมาชิกประเทศหนึ่ง  เพราะไอ. เอ็ม. เอฟ. เป็นคนกลางซึ่งกำหนดวินัยทางการเงินโดยไม่เอาใจฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด

  ระบบการปกครองแบบประชาธิปไตยของไทย  ได้ทำให้เราได้ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย โดยปราศจากทิศทาง  เพราะผู้แทนราษฎรทุกคนจากทุกจังหวัด ต้องการแย่งงบประมาณไปพัฒนาท้องถิ่นของเขา  โดยไม่คำนึงถึงว่า ถนนแปดช่องทางจราจรจะมีประโยชน์คุ้มค่าต่อการลงทุนหรือไม่  สำนักงานใหญ่ ๆ ในเมืองหลวงที่มีข้าราชการนับพันนั้นมีความจำเป็นแค่ไหน การจัดสัมมนาหรืองานฉลองใหญ่ ๆ นั้นมีความจำเป็นก่อนหลังอย่างใด นักการพนันพากันวิ่งเข้าหาตลาดหุ้นซึ่งชาวต่างชาติผู้มีทุนและประสบการณ์มากกว่า เข้ามากวาดเอาเงินไทยไปเมืองนอกอย่างสบาย ๆ อุตสาหกรรมมิได้อาศัยเงินทุนจากผู้ลงทุนระยะสั้น  ผู้ผลิตได้ถูกลืมในท่ามกลางรัศมีของความรุ่งเรืองในการผันเงิน

  เราจึงจำเป็นต้องอาศัยคนกลางที่มีความชำนาญและเป็นที่ยอมรับเชื่อถือของคนส่วนใหญ่ทั้งในและนอกประเทศ  ที่จะมาช่วยแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจของประเทศในยุคโลกาภิวัฒน์นี้